اختلال طیف اوتیسم بر اساس DSM5 به سطوح مختلفی تقسیم بندی میشود.
۱) سطح یک اختلال طیف اتیسم: نیازمند حمایت
ارتباط اجتماعی: بدون حمایت بموقع و مناسب، نقص در ارتباط اجتماعی میتواند باعث آسیبهای جدی شود. مشکل در برقراری تعامل اجتماعی، مثالهای واضح در پاسخهای غیر معمول و ناموفق به درخواست تعامل از طرف دیگران، ممکن است به نظر برسد اشتیاق به تعاملات اجتماعی رو به کاسته شدن است. بطور مثال، یک فردی که توانمندی گفتار با جملات کامل را دارد و میتواند درگیر یک ارتباط شود اما مکالمه رو در رو با دیگران برایش سخت میشود، در تلاش برای دوستیابی اغلب غیر موفق و عجیب رفتار میکند.
رفتارهای تکراری و کلیشهای: عدم انعطافپذیری در رفتار باعث ایجاد تداخل آشکار عملکرد در یک یا چند زمینه میشود. مشکل در تعویض و سوییچ کردن فعالیتها و معضلات در سازماندهی و برنامهریزی مانع مستقل شدن میشود.
۲) سطح دوم اختلال طیف اتیسم: نیازمند حمایتهای جدی
ارتباط اجتماعی: نقص بارز در توانمندیهای ارتباط کلامی و غیر کلامی، آسیبهای اجتماعی آشکار است حتی با حمایتهای بموقع. آغازگری محدود در تعامل اجتماعی، جوابهای ناکام و نامشخص به شروع ارتباط توسط دیگران. بطور مثال کسی که توانمندی گفتار با جملات ساده را دارد، در هنگام تعامل، برای روایت کردن علاقمندیهایش هم محدود عمل میکند و بسیار سخت ارتباط برقرار میکند
رفتارهای تکراری و کلیشهای: عدم انعطافپذیری رفتاری، عدم تحمل تغییر، یا رفتارهای تکراری و کلیشهای اغلب برای یک بیننده آشکار است و با کارکرد در زمینههای مختلف تداخل دارد. دست کشیدن از کارها و مواردی که در آن متمرکز شده است به سختی و باعث رنجشش میشود.
۳) سطح سوم اختلال طیف اوتیسم: نیازمند حمایتهای بسیار جدی
ارتباط اجتماعی: اختلال شدید در توانمندیهای ارتباط اجتماعی باعث آسیبهای شدید کارکردی شده، آغازگری بسیار محدود در تعامل اجتماعی، و جوابهای مختصر به درخواست تعامل از طرف دیگران. بطور مثال، فرد دارای گفتار چند کلمهای که بندرت میتواند تعاملی را شروع کند، وقتی این کار را انجام میدهد، تنها هدفش ایجاد مسیرهای غیر معمول برای ارضاء نیازهای خود میباشد و فقط به مسیرهای ارتباطی بسیار مستقیم، پاسخ میدهد.
رفتارهای تکراری و کلیشه ای: عدم انعطافپذیری رفتاری، عدم تحمل تغییر، یا رفتارهای تکراری و کلیشهای اغلب برای یک بیننده آشکار است و با کارکرد در کلیه زمینهها تداخل دارد. به شدت رنجور شدن ویا مقاومت شدید نسبت به تغییر تمرکز یا فعالیت.
تهیه و تنظیم بر اساس DSM-V
آسيب شناس گفتار و زبان
اتابک وثوقی