بیماری های اورژانسی و کودکان طیف اتیسم

دکتر لعبت ادیب، دستیار تخصصی طب اورژانس

با نظارت دکتر مهرداد اسماعیلیان، استاد یار طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

قبلا گفتيم كه اورژانسهاي طب اطفال از موارد خطير و مسئله بر انگيز طب اورژانس مي باشندكه به جهت عدم همكاري كودكان در اخذ شرح حال و معاينه توجه بيشتر پزشك را براي تشخيص طلب مي كنند. در صحبت كوتاه امروز به مورد نسبتا شايعي مي پردازيم كه در صورت اقدام درست به راحتي قابل حل است ولي بي توجهي و اقدام ديرهنگام و غلط ميتواند به عوارض شديد بينجامد.

جسم خارجي: وارد كردن اجسام خارجي درگوش، بيني و بلع اجسام خارجي از مشكلات شايع اورژانس هاست. شايع ترين حالت طبق آمار، وارد كردن جسم خارجي در گوش است. پس از آن بيني محل شايعي است كه كودكان جسم خارجي را وارد آن مي كنند و از نظر شيوع در مرحله بعد بلع جسم خارجي قرار دارد. اجسام شايعي كه كودكان در بيني يا گوش خود فرو مي كنند و يا مي بلعند شامل مهره، كاغذ، سنگ ريزه، تكه هاي كوچك اسباب بازي، لوبيا، ذرت، دانه هاي گياهان و غلات مي باشند.

جسم خارجي در گوش:كودكان انواع اجسام خارجي را در گوش خود وارد مي كنند. از مهره و دانه هاي مختلف گرفته تا قطعات اسباب بازي و باطري هاي دگمه اي. در كودكاني كه روي زمين خوابانده مي شوند و در وضعيت بد بهداشتي نگهداري مي شوند، ورود حشرات به داخل گوش مشاهده مي شود. بعضا كودكان خود از داخل كردن جسم خارجي در گوش خبر مي دهند، ولي بسياري از اوقات وجود علايمي شامل درد گوش يا ترشحات گوش و التهاب كانال خارجي گوش و يا در مواردي كاهش شنوايي، اطرافيان را به وجود پاتولوژي در گوش و احيانا جسم خارجي راهنمايي مي كند. وجود حشرات و موجودات زنده در گوش با درد شديد و احساس وجود جسم متحرك در گوش همراه است و در كودك باعث بي قراري شديد مي شود. تشخيص جسم خارجي در گوش با معاينه پزشك محرز ميشود. خارج كردن جسم خارجي گوش اغلب راحت و بدون مشكل است ولي صد در صد بايد توسط پزشك صورت گيرد و والدين از هر گونه دست كاري اجتناب كنند. پزشك پس از خارج كردن جسم خارجي با وسايل و تكنيكي كه متناسب با جسم خارجي است،كانال گوش را معاينه كرده و از سالم بودن پرده صماخ مطمئن مي شود و در صورت مشاهده آسيب يا التهاب كانال گوش آنتي بيوتيك مناسب را تجويز ميكند.

جسم خارجي در بيني: بيني دومين مكان شايعي است كه به تظر مي رسد كودكان تصور مي كنند بايد هر چه به دستشان مي رسد را در آن پنهان كنند. علايم جسم خارجي بيني شامل درد موضعي، ترشحات بيني و خونريزي از بيني مي باشد. ولي بسياري از اوقات جسم خارجي در بيني اصلاً علامتي ايجاد نمي كند و چندين روز بعد، والدين متوجه ترشحات مداوم و يكطرفه و بد بو از بيني كودك مي شوند. جسم خارجي در بيني نيز بايد توسط پزشك خارج شود و دستكاري توسط والدين ممكن است با آسيب به سپتوم بيني و عوارض همراه باشد.

نكته بسيار مهم در مورد جسم خارجي در گوش و به خصوص در بيني به جهت مرطوب تر بودن محيط آن، داخل كردن باطري دگمه اي يا ساعتي در گوش و بيني است. قرار گرفتن باطري دگمه اي در بيني در عرض تقريبا ٧ساعت مي تواند منجر به تخريب ديواره داخل بيني و سوراخ شدن سپتوم آن شود. نظير همين اتفاق ميتواند در گوش رخ دهد و يا اگر باطري توسط كودك بلعيده شود، در مري يا معده اتفاق بيفتد. علت اين موضوع نشت مواد شيميايي داخل باطري و واكنش شيميايي اين مواد با بافتهاست، كه منجر به تخريب و از بين رفتن بافت شده و آسيبهاي شديد ايجاد مي كند. بنابراين هر گونه ورود اين نوع باطري به بدن يك اورژانس مهم پزشكي محسوب شده و بلافاصله اقدامات لازم جهت خارج كردن باطري انجام شود.

مورد مهم ديگر وجود حشرات يا موجودات زنده است كه اغلب وارد گوش مي شوند و به جهت ماهيت متحرك بودن و داشتن ترشحات مختلف آسيب زا بايد هر چه سريعتر خارج شوند.

و اما نكته نهايي و مهم در هنگام خارج كردن جسم خارجي، بي حركتي كودك است و اغلب كودكان همكاري لازم در اين مورد را ندارند. بعلاوه امكان وقوع تحريكات دردناك نيز هست كه از تحمل كودك خارج است. در اين موارد و كلاً در مواردي كه انجام پروسه با درد همراه است مثل بخيه زدن زخمها و يا گچ گيري شكستگي ها، ما براي آرام سازي بيمار از روش خاصي تحت عنوان سديشن (آرامش بخشي) با كمك دارو ها استفاده مي كنيم. اين روش در واقع نوعي نيمه بيهوشي و پروسه اي بسيار مطلوب با حداقل عوارض مي باشد. اين عمل با كمك داروهاي مختلفي انجام مي گيرد. نكته قابل توجه در مورد كودكان اتيستيك آن است كه داروي رايج مورد استفاده در آن كه به خصوص در مورد كودكان كاملاً بي ضرر و بسيار رايج است، در مورد اين كودكان منع مصرف دارد و مصرف ان باعث بيقراري بسيار شديد كودك مي شود و اين كودكان بايد با داروهاي ديگري تحت آرام بخشي قرار گيرند. بنابراين حتما متخصص طب اورژانس را از اختلال كودكتان آگاه سازيد تا او بتواند تصميم صحيح را براي حل مشكل اتخاذ كند.

اميدوارم اين بحث هاي كوچك بتواند كمكي به اين فرشتگان معصوم باشد و والدين محترم را در تعامل بهتر با اين كودكان ياري كند.

منبع: فصلنامه آوای اتیسم، شماره 3