کودکان دارای اتیسم آموزش پذیرند

افراد دارای اتیسم نیز مانند سایر انسان ها هستند. آنها نیز نقاط ضعف و قوت، احساس و نیازهایی دارند، تنها تفاوت افراد اتیستیک با سایرین این است که این افراد ناتوانی هایی را در مجموع دارند که شاید هر کدام از این ناتوانی ها را جدا جدا در سایر افراد بتوانید ببینید.

بیشتر کودکان مبتلا به اتیسم به ضعف یادگیری مبتلا هستند. بنابراین برای کودکان مبتلا به اتیسم، یادگیری موفق به داشتن یک برنامه انفرادی با طراحی خوب بستگی دارد. بررسی های متعددی برضرورت وجود ساختار در تعلیم و تربیت کودکان مبتلا به اتیسم تاکید دارند. وجود ساختار می تواند هم بررفتار آنها و هم برقدرت یادگیری آنها تاثیر مثبتی داشته باشد. احتمال دارد که کودکان مبتلا به اتیسم نتوانند در برابر تجربیات فراگیری خود واکنش معناداری نشان دهند. به همین خاطر معلمان باید در حین درس زمانی را در نظر بگیرند تا این کودکان در مورد آنچه آموخته می شود و چگونگی ارتباط آن را با آموخته های قدیمی و جدید تامل و فکر کنند. با توجه به گستره وسیع طیف کودکان مبتلا به اختلالات اتیسمی بسیار مهم است که معلمان با علائم اولیه اتیسم آشنا باشند چرا که احتمال دارد کودکان بسیاری با اشکال خفیف این اختلال در کلاس های درس مدرسه عادی حضور داشته باشند. همچنین معلمان باید بدانند که برای به حداکثر رساندن توان آموزشی چنین کودکانی چه روش هایی را به کار بگیرند.

 معلمان؛ نگران از دانش آموز دارای اتیسم

تصویر ناموزون مشکلات این کودکان بیمار می تواند در نظر معلمان کاملا نگران کننده باشد و برخی از آنان را به این باور برساند که این کودکان، تنبل و نافرمان هستند و در نتیجه از این نکته غافل بمانند که آنها با مشکلات واقعی دست و پنجه نرم می کنند. بنابراین تشخیص این نکته که شاید آنها برای انطباق با روش تدریس به یک انگیزه و روش متفاوت نیازمندند، اولین گام در تعلیم و تربیت آنان است. لازم به ذکر است که هرگونه تعللی در تشخیص این بیماری می تواند به وخیم تر شدن مشکلات کودکان منجر شود. این نکته به خصوص در مورد دانش آموزانی که بیماری آنها تشخیص داده نشده و در مدارس معمولی به سطح راهنمایی وارد شده اند و در عین حال، کمک انفرادی چندانی دریافت نکرده اند، بسیار اهمیت دارد. در هنگام آموزش کودکان مبتلا به اتیسم باید به خاطر داشت که آنان با یکدیگر بسیار متفاوتند و در توان علمی و رفتار خود باهم فرق فاحش دارند. برخی نیاز دارند تا از امکانات تخصصی برای بیماران مبتلا به اتیسم مثل کلاس ها، مراکز و مدارس خاص استفاده کنند و برای برخی دیگر همان موارد آموزشی که مدارس معمولی ارائه می دهند، کافی است. چند سال اول مدرسه می تواند برای بسیاری از این کودکان و خانواده های آنان یک کابوس باشد. با بزرگتر شدن کودکان، رفتار آنها اغلب مشکل تر می شود و این می تواند در مدارس ابتدایی مشکلاتی را به بار آورد. برخی از آنان به خصوص آنها که مشکلات رفتاری بارز دارند مجبورند که ابتدا در مراکز تخصصی آموزش ببینند، اما به محض کنترل کردن رفتارها می توان آنها را به مدارس معمولی فرستاد. برای اثربخشی بیشتر یادگیری دانش آموزان اتیسمی لازم است که والدین و معلمان رابطه نزدیکی با هم داشته باشند. اهمیت بسیار دارد که والدین در هرگونه برنامه اقدام و بخصوص در مراحل اولیه یادگیری درگیر شوند. ارائه منظم گزارش و اطلاعات درباره پیشرفت کودک به والدین می تواند کمک کند. تکالیف مدرسه می تواند مشکل عمده باشد که رابطه بین خانه و مدرسه را واجب می کند. اطلاعات والدین نیز می تواند برای معلمان بسیار باارزش باشد تا با کمک آنها بتوانند به درستی به نیازهای دانش آموزان اتیسمی بپردازند.

اهمیت ایجاد خودباوری در والدین و توانایی آنها برای کمک به کودکان خود را نباید دست کم گرفت. برنامه های بسیاری رهنمودهای لازم را درباره نحوه کمک به والدین به کودکشان دربردارند، اما والدین علاوه بر چنین برنامه ای به زمان، حمایت و تشویق نیاز دارند. در شرایط آرمانی باید بین خانه و مدرسه ارتباط و مذاکره مستمر وجود داشته باشد.

کمبودهای اجتماعی یا مشکلات ارتباطی

نکته: اهمیت ایجاد خودباوری در والدین و توانایی آنها برای کمک به کودکان خود را نباید دست کم گرفت، آنها علاوه بر یک برنامه ریزی منسجم به زمان ، حمایت و تشویق نیاز دارند. در شرایط آرمانی باید بین خانه و مدرسه ارتباط مستمر وجود داشته باشد

یکی از مهم ترین مشخصات دانش آموزان اتیسمی کمبودهای اجتماعی است. این کودکان در سال های قبل از مدرسه حداقل تعامل با والدین خود را دارند، به دیگر کودکان علاقه ای نشان نمی دهند، تماس های چشمی نامعمول و حالات چهره محدودی را دارا هستند. احتمال دارد آنها فاقد حس همدلی به نظر آیند و مرتکب گفتار و کرداری شوند که از نظر اجتماعی نامناسب است. آنان افراد را مانند اشیاء تصور می کنند، از بازی با همسالان خود طفره می روند و به فعالیت های انفرادی می پردازند. این میل به تنها بودن همچنان که بزرگ می شوند در آنها ادامه می یابد.

از دیگر مشخصات بارز آنان این است که وارد گفت وگوی دوسویه نمی شوند. گفتارشان بیشتر تکراری و تک گویی است تا این که شکلی از یک ارتباط اجتماعی باشد. احتمال دارد درک آنها بشدت مختل شود و بارها و بارها صداها، کلمات یا عبارات خاصی را تکرار کنند.

توصیه هایی برای بهبود کودکان اتیستیک

برای بهبود رفتارهای اجتماعی دانش آموزان اتیسمی توصیه های زیر ارائه می شود:

• به آنان بیاموزید که چگونه با دیگران بازی کنند و بجوشند.
• به آنها کمک کنید تا هیجانات و عواطف خود را بشناسند و بر زبان آورند.
• این کودکان را تشویق به دوستی با همسالان خود بکنید.
• برای افزایش آگاهی اجتماعی آنان، از وسایل کمک آموزشی استفاده کنید.
• ـ همچنین برای افزایش مهارت های گفتاری آنان
• عبارات مناسبی را برای شروع گفت وگو به کودکان بیاموزید.
• برای آسان تر شدن گفت وگو، فنون نمایش و گفتار را به آنها بیاموزید.
• به آنها بیاموزید که چگونه برای تاکید بر کلمات اصلی از زیر و بم صدا، آهنگ کلام و تکیه بر کلمات استفاده کنند.
• آنها را تشویق کنید که در حضور دیگران بیشتر فکر کنند تا افکار خود را بیان کنند.
• از شرایط اضطراب زا که احتمال دارد مانع گفتار آنها شود، بکاهید.

مهم ترین برنامه آموزشی را انتخاب کنید

می توان گفت هیچ برنامه آموزشی وجود ندارد که برای همه کودکان اتیستیک مفید باشد. برای کودک شما نیز برنامه ای مفید است که با علایق و توانایی های او مطابقت داشته باشد. به هر حال باید در نظر داشت که همیشه شرایط کاملا ایده آل نیست و یافتن بهترین درمان نیز با محدودیت هایی چون عدم دسترسی به مدارسی که در این زمینه برنامه ریزی داشته باشد یا دارای درمانگر باشد، عدم تطابق برنامه مورد استفاده در مدرسه با نیازهای فرزند شما و دور بودن مدرسه و هزینه های آن مواجه است. خانواده ها می توانند با انجام یکسری بررسی ها بهترین برنامه ممکن را انتخاب نمایند. قبل از گرفتن تصمیم نهایی باید خانواده نیازهای کودک، توانایی ها و علایق وی را ارزیابی نماید. همچنین باید در مورد مکان مدرسه و برنامه های آن تحقیقات لازم را به عمل آورند.

افراد اتیستیک نیز مانند سایر انسان ها هستند. آنها نیز نقاط ضعف و قوت، احساس و نیازهایی دارند، تنها تفاوت افراد اتیستیک با سایرین این است که این افراد ناتوانی هایی را در مجموع دارند که شاید هر کدام از این ناتوانی ها را جدا جدا در سایر افراد بتوانید ببینید. بعضی از کودکان اتیستیک حتی از نظر درجه هوشی از افراد معمولی دارند، بعضی از کودکان اتیسمی حتی از نظر درجه هوشی از افراد معمولی بالاترند و بعضی ها نیز پایین تر. برای کمک به این افراد نیاز است که مربیان و درمانگران مطالعات کافی و مناسب را داشته باشند تا بتوانند هر چه موثرتر و مناسب تر با این بیماران کار کنند. بعضی از کودکان اتیستیک نیاز دارند تا بیشتر در زمینه رفتارهای اجتماعی با آنها کار شود. بعضی نیازمند تصحیح رفتارهای تهاجمی و خودآزاری هستند.

در حقیقت تقریبا هیچ برنامه ای به تنهایی وجود ندارد که بتوان گفت در برگیرنده همه این نیازها در کودکان اتیستیک باشد. پس لازم است از برنامه هایی استفاده شود که در برگیرنده بیشترین نیازهای کودک شماست. توجه به این نکته نیز لازم است که تمامی متخصصان در امر اتیسم معتقدند که تشخیص زودهنگام و شروع درمان در سنین کم بهترین نتایج را در برخواهد داشت.

اگر کودک هر چه زودتر در برنامه درمانی قرار گیرد زودتر هم به سطح رفتارهای عادی خواهد رسید. همچنین افراد متخصصی که سال ها روی کودکان اتیستیک کار کرده اند معتقدند که هر چه برنامه درمانی منظم تر و دارای ساختار دقیق تری باشد، می توان نتایج بهتری را به دست آورد. گاهی یک برنامه از متعلقات زیاد برای کمک به فرد اتیستیک برخوردار است.

برای مثال برنامه درمانی یک کودک می تواند شامل گفتاردرمانی، رشد و بهبود رفتارهای اجتماعی و دارودرمانی باشد و برنامه درمانی کودک دیگر از رشد و بهبود رفتارهای اجتماعی، بهبود مجموعه حواس پنجگانه و تغییرات رژیم غذایی تشکیل شده باشد.

کودکان اتیستیک را چگونه آموزش بدهیم؟

به گفته متخصصان روان درمانی کودک، یک برنامه تحصیلی موثر برای دانش آموزان اتیستیک باید مشخصات زیر را دارا باشد:

• مداخله زودهنگام در رفتار کودک را تشویق کند.
• سازمان یافته و برنامه ریزی شده باشد.
• برنامه آن قابلیت پیش بینی داشته و معلمان و درمانگران آن ثابت باشند.
• برنامه های درمانی تخصصی و درمانگران کارآمد داشته باشد (گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و …)
• هر معلم مسوولیت تعداد کمی دانش آموز را به عهده بگیرد.
• آموزش هر وظیفه به چند مرحله ساده تقسیم شود.
• معلمان و درمانگران برای جلب توجه، بسته به علایق کودک از پاداش های مختلفی استفاده کنند.
• برای تکرار رفتارهای مناسب از تقویت کننده های مثبت و پاداش استفاده شود.
• خانواده ها تشویق شوند که درمان را در خانه ادامه دهند.

هر چه کودکان اتیستیک زودتر تحت آموزش خاص قرار گیرند، سریع تر به سطح رفتار عادی می رسند و هر چه ساختار برنامه درمانی منظم تر باشد، بهبودی زودتر حاصل می شود.