روش درمانی ABA چیست؟

تحلیل رفتار کاربردی (ABA) کاربرد اصول یادگیری و محرک از تحلیل رفتار و روش و تکنولوژی مشق شده از آن اصول است که برای حل مسائل مهم اجتماعی بکار می رود، تحقیقات، چندین دهه درمان بر پایه ABA را معتبر ساخته است.

A.B.A  چیست؟

تحلیل رفتاری دانش مطالعه رفتار است. تحلیل رفتار کاربردی (ABA) کاربرد اصول یادگیری و محرک از تحلیل رفتار و روش و تکنولوژی مشق شده از آن اصول است که برای حل مسائل مهم اجتماعی بکار می رود، تحقیقات، چندین دهه درمان بر پایه ABA را معتبر ساخته است:

گزارش MADSEC ( مجریان اصلی خدمات برای کودکان اوتیسم) توضیح مختصری ارائه کرده است.

هزاران مطالعات تحقیقاتی منتشر شده در طول ۴۰ سال، تأثیر ABA را بر روی گستره وسیعی ثابت کرده است:

• جمعیت کودکان و بزرگسالان (با بیماری های ذهنی، نقص رشدی و اختلالات یادگیری)
• مداخله گران( والدین – معلمین و کسانی که با آنها کار میکنند)
• رفتارها( زبان- جامعه دانشگاهی – مهارتهای زندگی کاربردی و فراغتی ، خشونت ، خودزنی، رفتارهای متضاد و کلیشه ای)

AB.A (تحلیل رفتار کاربردی )فرایند سیستماتیک اعمال مداخله بر اساس اصول نظریه یادگیری است که رفتارهای احتماعی معنی دار را به درجه هدفمند ارتقاء می دهد و برای نشان دادن این موضوع، مداخله گران ( مربیان مربوطه) مسئول بهبود این رفتار هستند.

رفتارهای اجتماعی معنی دار(قابل توجه):

رفتارهای احتماعی معنی دار یا مهم شامل خواندن، تحصیلات دانشگاهی ، مهارتهای اجتماعی ، ارتباط و مهارتهای سازگاری زندگی :شامل مهارتهای درشت و ریز، خوردن و آماده سازی غذا، دستشویی رفتن، لباس پوشیدن، مراقبت از خود، مهارتهای داخل منزل، زمان و وقت شناسی، پول و ارزش ، گرایش جامعه و خانه  و مهارتهای کاری

روش ABA افراد اوتیسم را به حداقل ۶ طریق (روش) پشتیبانی می کند:

• برای افزایش رفتارها( بدین معنی که مشوق های  رفتار در کار و مداخلات اجتماعی را افزایش می دهد)
• برای آموزش مهارتهای جدید( بدین معنی که آموزش سیستماتیک و روشهای مشوق، مهارتهای کاربرای زندگی ، مهارتهای ارتباطی و مهارتهای اجتماعی را آموزش می دهد)
• برای حفظ رفتار: ( به معنای آموزش روشهای نظارت  و کنترل خود )
• برای حفظ و تعمیم مهارتهای اجتماعی مرتبط با شغل (کار)
• برای تعمیم یا انتقال رفتار از یک وضعیت یا پاسخ دهی به و ضعیت دیگر ( به معنای انجام تکالیف در اتاق منابع تا انجام آن در جریان اصلی کلاس درس)
• محدود یا کم کردن شرایطی که تحت آن رفتارهای مداخلاتی اتفاق می افتد( مانند اصلاح کردن محیط یادگیری)
• برای کاهش رفتارهای مداخله ای و کلیشه ای ( مانند خودآزاری یا کلیشه ها)

ABA یک هدف انضباطی است ABA بر اندازه گیری قابل اعتماد و ارزیابی عینی از رفتار مشاهداتی متمرکز است.

اندازه گیری قابل اعتماد:

اندازه گیری قابل اعتماد نیازمند رفتارهایی است که به طور عینی تعریف شده اند.

واژه های قابل مشاهده و قابل سنجش باز تعریف می شوند، بنابراین تکرار، مدت زمان و خواص قابل اندازه گیری آنها میتواند بطور مستقیم  ثبت شود.

برای مثال هدف کاهش رفتارهای پرخاشگرانه ممکن است بعنوان خشونت تعریف شود مانند: تلاش برای گازگرفتن یا وقوع آن ( هریک جداگانه در ۱۰ ثانیه ) خاراندن ، فشار دادن و یا کشیدن موها و برای آغاز تعامل با همسالان ممکن است بدین صورت تعریف شود : ” نگاه کردن به همکلاسیها و بطور شفاهی یک مکالمه مفید را بیان کردن”

مداخلات ABA نیاز به نمایش یا تظاهر به اتفاقاتی دارد که مسئول بروز یک رفتار هستند و یا  بالعکس مسئول بروز یک رفتار نیستند.

ABA از روشهای تحلیلی که محصول یک عملکرد متقاعد کننده ، تجدید پذیر و تظاهرات مفهومی و معقولی برای تغییر دادن یک رفتار خاص است)Bear,Wolf & Risely,1968:Suzler-Azaroff & Mayer,1991  ) استفاده میکند.

بعلاوه این رفتارها در تنظیمات مربوطه: از قبیل مدرسه – خانه و اجتماع ارزیابی می شود. استفاده از یک طرح تجربی انفرادی برای ارزیابی تأثیر مداخلات فردی، یکی از اجزای اصلی برنامه مبتنی بر روش ABA است.

این روش شامل جزئیات ذیل است:

• انتخاب رفتار مداخله گرانه یا کمبود مهارتهای رفتاری
• شناسایی اهداف و مقاصد
• استقرار روشهای سنجش رفتارهای هدف
• ارزیابی سطح فعلی عملکرد( پایه)
• طراحی و اجرای مداخلات برای آموزش مهارتهای جدید و یا اینکه برای کاهش رفتارهای مداخله گرانه
•  استمرار سنجش رفتارهای هدف برای تعیین تأثیر مداخلات
• ارزیابی مداوم تأثیر مداخله گرها (MADSEC  )

همانطور که گزارش MADSEC در بالا توضیح داد:

امروزه روشهای درمانی مبتنی بر ABA، خط مقدم مداخلات درمانی و آموزشی برای کودکان مبتلا به اوتیسم تلقی میشود.

پشتیبانی حجم وسیعی از شواهد علمی از روش درمانی ABA برای کودکان مبتلا به اوتیسم، شماری از نهادهای مستقلی چون انجمن جراحان عمومی ایالات متحده اداره بهداشت و درمان ایالت نیویورک ، آکادمی ملی علوم و آکادمی آمریکایی کودکان برتایید این روش صحه گذاشته اند.

 آموزشهای آزمایش مجزا (فردی)

آموزشهای مجزا DTT  یک استراتژی آموزشی ویژه و خاص است که یادگیرنده را قادر می سازد که بتواند مهارتها و رفتارهای پیچیده ای را از طریق تسلط اولیه بر مؤلفه های رفتار هدف ، کسب کند . بعنوان مثال اگر کسی بخواهد به یک کودک آموزش توصیف یک تعامل مطلوب را بدهد مثلا” در جمله ” من می خواهم بازی کنم” ، شخص ابتدا باید مؤلفه های فرعی این مهارت را آموزش دهد مانند صداهای فردی شامل هر لغت از این درخواست، یا ” بازی” نامیدن هرگونه فعالیت لذت بخش.

با استفاده از روشهای آموزشی مبتنی بر اصول تحلیل رفتاری ، یادگیرنده ، بتدریج قابلیت انجام کلیه مؤلفه ای فرعی رفتار را بطور مستقل خواهد داشت هنگامی که مؤلفه های فردی کسی می شود، آنها به یکدیگر پیوند داده می شوند تا به مجموعه اهداف و مهارتهای کاربردی سلطه داشته باشند.

این روش در آموزش های مبتدی ارتباط ، بازی ، مهارتهای حرکتی و مهارتهای زندگی روزمره بسیار مؤثر باشند.

تعدادی نقاط ضعف در DTT وجود دارد شامل این حقیقت که DTT یک آموزش دهنده ی ابتدایی است که معمولا” درآن مشوق ها برای افزایش رفتار مناسب استفاده می شود و به پاسخ هدف مربوط  نمی شوند و اینست که اغلب پاسخ داده میشود.

بعلاوه نقصانهایی از نقاط ( درک عواطف)- ( چشم انداز در نظر گرفتن) و سایر عملکردهای اجرایی از قبیل توانایی حل مسئله نیز می بایستی مخاطب قرار گیرند که روش DDT وسیله مناسبی برای آن نمی باشد.

همچنین روش DTT بخش جدایی ناپذیر از برنامه پایه ABA است. دیگر رویکردهای آموزشی بر پایه اصول تحلیل رفتاری از قبیل آموزش محیط زیست ( NET) ممکن است برای این مهارتهای پیچیده تر بکار گرفته شود، (NET) مخصوصا برای نقاط ضعفی DDT که در بالا ذکر شده بکار می رود که کلیه آن مهارتها در محیطی طبیعی تر و با رفتاری شبیه تر به بازی آموزش داده می شوند بعلاوه مشوق های  مورد استفاده برای رفتار مناسب همیشه مستقیما به آن عمل مربوط می شوند. برای مثال به یک کودک آموزش داده میشود که درباره یک آیتم ترجیحی مثلا “ماشین” کلمه ای را بگوید و در صورت پاسخ صحیح گروهی از ماشینها در دسترس او قرار میگیرد.NETتنها یکی از نمونه های مختلف استراتژی های  آموزشی   از برنامه جامع ABAاست.

فهرست منابع:

• Bear,D Wolf,M,& Risely,R.(1968)
• Bear,D Wolf,M,& Risely,R.(1987)
• Main Administrators of services for children disabilities(MADSEC)(2000)
• National Academy of Science(2001)
• New York State Department of Health ,Early Intervention program (1999)
• Sulzer-Azaroff,B.& Mayer,R(1991)
• Us Department of health & Human Services(1999)
• Department of health & Human services.