10 نکته طلایی برای والدین اتیسم

خانواده‌هایی که متوجه می‌شوند فرزندشان به اختلال اتیسم مبتلا ست ممکن است دچار شوک شده و برای مدتی دچار افسردگی و ناراحتی شوند؛ اما ناراحت شدن و غصه خوردن کمکی به فرزندتان نمی‌کند. برخی والدین دچار احساس گناه می شوند

و در جهت کاهش احساس گناه تمام زندگی و لذات آن را فدای کودک خود می نمایند و تعدادی از والدین حساسیت شدیدی به موضوع نشان می دهند و تمرکز خود را به طور کامل وقف اختلال کودک خود می کنند و تنها بر روی جنبه های منفی رفتار کودک خود تمرکز می کنند و برخی والدین نیز در جهت بهبود کودکشان از اهرم فشار استفاده می نمایند و با اصول درمانی نادرست و تنبیه کودک سعی در بهبود کودک خود دارند.

اما مناسب ترین روش و راه کارها برای این مساله کدام است؟

 باید راه‌هایی برای بهبود شرایط فرزندتان و بهبود روابط اجتماعی او مهیا کنید. لازم است خودتان از نظر روحی در شرایط مناسب باشید و باید از چگونگی ارتباط و نوع درمان و مشکلاتی که یک کودک مبتلا به اتیسم آگاه باشید. اتیسم به طور معمول قبل از سن 3 سالگی شروع می‌شود؛ این اختلال شامل گروهی از مشکلات رشدی پیچیده ای است که  توسط مشکلات زیادی در تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط مشخص می شود. مشکلات در محدوده طیف خفیف تا شدید است. اگر کودک شما به اتیسم مبتلاست می‌دانید که می‌تواند تمام زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد، حتی سلامت جسمی و روحی شما و زندگی اجتماعی شما تحت تاثیر این شرایط قرار می گیرد. در مقاله زیر سعی شده مواردی که با استفاده از آن‌ها می توان تا حدودی بر مشکلات موجود فائق آمد، بیان شود.

1. تقویت انگیزه درونی

اگر می خواهید همراه خوبی باشید در جهت بهبود فرزندتان بر نکات مثبت بیش از نکات منفی توجه داشته باشید. با این کار انگیزه درونی خود را تقویت می کنید. بسیاری از والدین زمانی که کودکشان حرکت تازه ای یا یادگیری تازه ای دارد هیچ گونه توجه به آن یادگیری نشان نمی دهند در صورتی که تنها بر روی جنبه های منفی رفتار کودک خود توجه می کنند. تأسف آور است که گاهی والدین می گویند فرزندشان هیچ گونه حرکت مثبتی ندارد. آیا واقعاً چنین چیزی امکان دارد؟

آیا این خود نشانه حداکثر بدبینی نمی باشد. اگر چنین تصوری از کودک خود دارید که هیچ گونه روند بهبودی را طی نمی کند به احتمال زیاد بیش از حد بدبین هستید.

2. عدم مقایسه

یکی از لطمات سنگین خانواده ها بر روی فرزندان مقایسه کودک خود با دیگر کودکانی است که دارای این اختلال می باشد و هم چنین مقایسه کودک خود با دیگر کودکان که در نزدیکی آن ها هستند. والدین گرامی دارای کودکان با اختلال اتیسم باید همواره این نکته را مدنظر داشته باشند که مقایسه روش خوبی برای ایجاد انگیزه درونی نمی باشد.

3. عدم محدود کردن ارتباط با خویشاوندان

بسیاری از والدین کودکان دچار اختلال اتیسم در جهت پنهان نگهداشتن اختلال کودکان خود و هم چنین پنهان نگه داشتن نقایص کودک خود ارتباطات اجتماعی خود را با دوستان و خویشاوندان بسیار محدود می کنند تا آن جا که خود را از نعمت بزرگ ارتباط و انرژی حاصل از آن محروم می کنند. در حالی که همه والدین باید این نکته را همواره به یاد داشته باشند که این کودکان مانند سایر کودکان نیاز به مهر و محبت دارند و والد در صورتی می تواند این مهر و محبت را به کودک خود ارزانی بخشد که سرشار از انرژی باشد. یکی از راه های افزایش روحیه و انرژی ارتباط با دوستان و خویشاوندان می باشد. بنابراین باید والدین کودک اتیستیک فکر خود باشند و سعی کنند از منابعی که انرژی و روحیه بالایی برای آن ها فراهم می کند تغذیه کنند. یکی از این منابع، رفت و آمد با دوستان و خویشاوندان می باشد که این احساس را در آن ها ایجاد می کند که با وجود داشتن کودک اتیستیک دنیا به آخر نرسیده است و کسانی هستند که فرد می تواند با آن ها مشکلاتش را درمیان بگذارد و از جانب آن ها حمایت روحی شود. این رفت و آمدها می تواند از بسیاری از بی حوصلگی ها، افسردگی ها و غم ها او را برهاند.

4. شبکه اجتماعی قوی داشته باشید

 نگهداری از فرزندانی که دارای هر نوع بیماری مزمنی باشند، بسیار سخت بوده و از نظر عاطفی مشکلات بسیاری برای والدین ایجاد می‌کند. مراقبت از کودکان مبتلا به اتیسم به دلیل عدم برقرای ارتباط اجتماعی مورد نیاز و سخت بودن برقراری ارتباط بین کودک و والدین، بسیار استرس زا و سخت است و مشکلات بسیاری به همراه دارد. با توجه به کیفیت خدماتی که در منطقه شما وجود دارد، مطمئن شوید کودک شما حمایت و مراقبتی را که نیاز دارد، دریافت می‌کند و شما باید از کیفیت این خدمات آگاهی کافی داشته باشید تا استرس شما در این مورد کاهش پیدا کند؛ برای همین شما نیاز به حمایت اجتماعی قوی برای خود و فرزنتان دارید. حمایت‌هایی که  می‌تواند به شما در این مورد کمک کند شامل:

• حمایت عاطفی: یکی از دوستان نزدیک یا عضوی از خانواده تان که به او اعتماد دارید و می‌توانید احساسات و نیازهای خود را با او در میان بگذارید، می‌تواند حامی شما باشد.
• حمایت اجتماعی: دوست یا همکار شما که از همراه بودن با او لذت می‌برید و می‌توانید به او اعتماد کنید و در هنگام ناامیدی و دلسردی به شما کمک کند.
• حامیان اطلاعاتی: پزشک، مشاور، معلمان، درمانگران یا مراقبین فرزند شما، که شما می‌توانید برای مشاوره و تصمیم‌های مهم در مورد درمان خود با آنها مشورت کنید.
• حمایت در هنگام ایجاد مشکل: همسایه یا دوستی که می‌توانید در هنگام ایجاد مشکل و تنگنا از او کمک بخواهید.
• دیگر حمایت‌ها شامل حمایت‌هایی است که می‌توانید از دیگر والدین دارای فرزندان مبتلا به اتیسم دریافت کنید: در این موارد می‌توانید از تجربیات دیگران در مورد اتیسم و راه های سازش و تطبیق با این بیماری استفاده کنید. در صورتی که انجمن‌هایی برای این بیماری‌ها وجود داشته باشد ارتباط با دیگران و استفاده از تجریبات آنها می تواند به شما کمک کند. هر چه بیشتر در مورد اتیسم بدانید و حمایت اجتماعی بیشتری دریافت کنید، با قدرت و اطمینان بیشتری به مبارزه و مقابله با این بیماری می پردازید و استرس و فشار روحی وارد بر شما نیز کاهش می یابد.

5. در مورد اتیسم به خانواده خود اطلاعات بدهید.

بسیاری از مادران کودکان مبتلا به اتیسم خود ممکن است دچار انزوا شوند. بسیاری از مادران وقتی اتیسم در فرزندشان تشخیص داده می شود، از خانواده جدا شده و در جشن‌ها و مهمانی‌های خانوادگی شرکت نمی‌کنند و از درخواست کمک در مراقبت از فرزندشان احساس شرم و خجالت می‌کنند. بسیاری از والدین و دیگر اعضای خانواده در مواجهه با مشکلات این کودکان دچار استرس، احساس تنهایی، نداشتن پشتیبان و حتی گاهی عصبانیت می‌ شوند. باید بدانید که این احساسات طبیعی هستند و شما می توانید با دادن اطلاعات کافی به دیگر اعضای خانواده در مورد اتیسم و نیازهای خاص کودکان مبتلا به این اختلال، به آنها در مقابله با این احساسات کمک کنید. افزایش اطلاعات دیگر اعضای خانواده در مورد اتیسم و چگونگی مدیریت آن در خانواده می تواند باعث کاهش استرس و فشار وارد بر خانواده و بهبود عملکرد کودک مبتلا به اتیسم شود.

6. اندیشه و افکار مثبت

اغلب والدین دچار کودک اتیستیک زمانی که متوجه اختلال فرزند خود می شود. دربارة آینده فرزند خود و این که کودکشان چگونه از عهده مسائل و مشکلات خودش بر می آید افکار منفی را پرورش می دهند در حالی که باید توجه این گونه والدین را به یک نکته جلب نمود که ما درباره آینده هیچ اطلاعی نداریم و در مورد چیزی که اطلاعی درباره آن نداریم نباید ناراحت و غمگین باشیم. والدین کودکان اتیستیک باید بدانند که اندیشه های مثبت بر غنای زندگی می افزایند و به والد این امکان را می دهد که احساس قدرت بیشتری نماید و اطمینان خاطر بیشتری داشته باشد در حالی که افکار منفی می تواند بر روی ارتباط والد با کودک و همسرش تاثیر منفی داشته باشد و گرمای خانه را به سردی مبدل سازد. پس والدین این گونه کودکان باید افکار و احساسات مثبت را در خود ایجاد کنند و از شر احساسات منفی خلاص شوند.

متاسفانه بسیاری از والدین دارای کودک اتیستیک به آمادگی های روانی و مسائل انگیزش خود توجه نمی کنند و این باعث می شود که از این ناحیه آسیب ببینند. ارزیابی آمادگی روانی توسط خود والدین بیش از آن که فکر می کنند اهمیت دارد. یکی از این ارزیابی ها ارزیابی انگیزه درونی در فرد می باشد.

والدینی که دارای افکار منفی می باشند به نوعی در مورد بهبود کودک خود بدبین می باشند و همیشه به دنبال جمع آوری اطلاعات و شواهد و دلایلی برای عدم موفقیت یادگیری جدید کودک خود هستند. واقعاً چه دلیلی دارد که مثل یک کارآگاه دنبال شواهد باشید و بالاخره به خودتان ثابت کنید که فرزند شما هیچ گونه پیشرفتی نداشته است.

اندیشه های منفی شما را از قدرت محروم می سازد، تا احساس ضعف کنید و اطمینان خود را از دست بدهید. هرگاه به یک مورد منفی بیاندیشید قدرتتان را از دست خواهید داد و احساس خشم به شما دست می دهد، احساس ناراحتی و مرارت می کنید  و به مرور اندیشه های منفی می توانند به لحاظ فیزیکی شما را بیمار کنند. بنابراین اگر می خواهید یک زندگی عادی داشته باشید، هدفتان باید این باشد که در خود افکار مثبت را پرورش دهید و همواره این نکته را باید به یاد داشته باشید که ذهن شما در هر لحظه تنها می تواند به یک اندیشه بپردازد. مثبت یا منفی. می توانید هرگاه دلتان خواست جای اندیشه های منفی را با اندیشه های مثبت عوض کنید.

7. بررسی گزینه های موجود برای درمان اتیسم

کارشناسان معتقدند روند درمانی برای کودکانی که اتیسم در آنها تشخیص داده می شود، باید سریعاً آغاز شود. هیچ درمان اختصاصی برای اتیسم وجود ندارد، اما مداخله به هنگام و استفاده از آموزش مهارت‌ها و تکنیک‌های اصلاح رفتار می‌تواند نتایج خوبی داشته باشد. این نوع درمان‌های آموزشی و رفتاری، علائم اتیسم مانند اختلال در تعامل اجتماعی، مشکلات ارتباطی و رفتارهای تکراری را بهبود بخشیده و می‌تواند شانس یک کودک مبتلا به اتیسم را که قادر به رفتن به مدرسه و شرکت در فعالیت‌های عادی نیست، افزایش دهد.

8. درباره رفتاردرمانی بیشتر بدانید

 آموزش رفتاری به کودکان مبتلا به اتیسم در هر سنی می‌آموزد چگونه با جامعه  ارتباط مناسب برقرار کنند. این نوع آموزش می‌تواند مشکلات رفتاری را کاهش دهد و مهارت‌های سازگاری را بهبود بخشد. در این روش از تشویق و تقویت مثبت برای بهبود مشکلات رفتاری و برقراری ارتباط مناسب با دنیای اطراف استفاده می‌شود. همچنین با توجه به نیازهای خاصی که هر کودک دارد، برنامه‌های خاصی برای او به طور اختصاصی در نظر گرفته می‌شود. استفاده مداوم از این مداخلات رفتاری بهترین نتایج را برای کودک مبتلا به اتیسم به همراه خواهد داشت. رفتارها، اطرافیان کودک و محیط اطراف کودک باید قبل از انجام درمان به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد. پدر و مادر، سایر اعضای خانواده، معلمان و مراقبان کودک مبتلا به اتیسم باید به طور کامل در این روش آموزشی مورد آموزش قرار بگیرند.

9. بیشتر درباره تغییر رژیم غذایی بدانید

بعضی متخصصان معتقدند تغییرات رژیم غذایی که باعث آلرژی غذایی می‌شوند، می‌تواند علائم اتیسم را افزایش دهد. کمبود بعضی ویتامین‌ها یا مواد معدنی خاص ممکن است برخی از علائم اتیسم را به همراه داشته باشد. اگر شما یک رژیم غذایی خاص را برای یک دوره معین از زمان در نظر گرفته اید، لازم است با متخصص اطفال و یک متخصص تغذیه صحبت کنید. وضعیت تغذیه کودک باید ارزیابی و به دقت اندازه گیری شود.

10. برنامه‌ای برای استراحت خود داشته باشید

  بسیاری از والدین کودکان مبتلا به اختلال اتیسم پس از مدتی دست و پنجه نرم کردن با این شرایط دچار خستگی، افسردگی و ناامیدی می‌شوند. برنامه‌هایی مانند داشتن یک پیک نیک خانوادگی و یا مسافرت کوتاه با دوستان و دیگر قرار ملاقات های دوستانه می‌تواند در تجدید قوای شما بسیار موثر باشد. در مواردی که والدین احساس ناامیدی و بی‌کفایتی می‌کنند، استفاده از راهنمایی‌های یک مشاور می‌تواند بسیار مفید و آرام کننده باشد. همچنین ورزش منظم و رژیم غذایی سالم می‌تواند به افزایش نیرو و توان شما برای مقابله با شرایط موجود کمک می‌کند. درخواست کمک از همسر و یا دیگر اعضای خانواده برای کمک در شرایط بحرانی می‌تواند باعث افزایش نیرو و توان شما شود. برنامه‌ریزی برای سپری کردن یک روز بدون کودک مبتلا به اتیسم می‌تواند باعث افزایش تمرکز شما و بهبود شرایط روحی شما شود تا در آینده بهتر بتوانید به کارهای مربوط به کودک خود بپردازید.

 دكتر باقر حسنوند، روانشناس کودکان استثنایی

استاد دانشگاه خوارزمي و دانشگاه علامه طباطبائي

منبع: فصلنامه آوای اتیسم، شماره 3