بیش از ۳۰ هزار جلسه توان‌بخشی به کودکان طیف‌اتیسم در خانه‌های‌امید انجمن‌اتیسم ایران

با حمایت گروه مالی پاسارگاد، در ۶ ماه نخست سال بیش از ۳۰ هزار جلسه توان‌بخشی به کودکان طیف‌اتیسم در خانه‌های‌امید انجمن‌اتیسم ایران ارائه شد

 

گفتگو با سینا توکلی، معاون آموزش، توان‌بخشی و سلامت خانواده انجمن‌اتیسم ایران

 

۱- نیاز تشکیل خانه‌های‌امید‌اتیسم چگونه شکل گرفته است؟

توکلی مطرح کرد: لزوم بسترسازی مناسب برای رفع نیاز خانواده‌ها به دریافت خدمات توان‌بخشی، به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین و اثربخش‌ترین ابزار‌ها برای پیشرفت کودکان دارای اختلال طیف‌ اتیسم، آغازگر تأسیس خانه‌های‌امید بود.

یکی از موضوعات حائز اهمیت در کودکان دارای اختلال طیف‌ اتیسم، ارائه مداخلات بهنگام است.

از همین رو انجمن‌اتیسم ایران با کمک خیرین محترم، اقدام به راه‌اندازی خانه‌های‌امید‌اتیسم برای ارائه خدمات درمانی و توان‌بخشی به کودکان زیر ۷ سال کرد تا کودکی به‌ دلیل مشکلات مالی خانواده و عدم دسترسی به مراکز معتبر و درمانگران خبره، از دریافت خدمات محروم نشود.

وی افزود: خانه‌های‌ امید انجمن‌اتیسم ایران، خدمات ویزیت فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان، ویزیت روان‌پزشک بزرگ‌سال، مشاوره و روان‌درمانی (ویژۀ والدین)، توان‌بخشی (شامل کاردرمانی حسی-حرکتی، گفتاردرمانی، رفتاردرمانی، بازی‌درمانی و مداخلات شناختی) را به خانواده‌ها ارائه می‌کند.

۲- خانه‌امید‌ انجمن اتیسم ایران تا چه حد خانه‌ امید خانواده‌های دارای فرزند طیف‌اتیسم است؟

توکلی خاطر نشان کرد: پاسخ‌ دهندۀ اصلی این سؤال خود خانواده‌ها به‌ عنوان خدمت‌گیرنده هستند و باید نظر این عزیزان را جویا شد؛ اما با شرایط ویژه‌ای که در کلینیک‌های انجمن‌اتیسم ایران در نظر گرفته شده است، سعی کرده‌ایم تا حد ممکن حامی خانواده‌ها باشیم و خدمت‌رسانی را تسهیل کنیم.

یکی از این شرایط، هزینه‌ای است که والدین برای کلاس‌های فرزندانشان پرداخت می‌کنند.

در خانه‌های‌امید انجمن‌اتیسم ایران با حمایت خیرین، این امکان فراهم شده است که والدین با پرداخت تنها ۱۰ درصد از فرانشیز مصوب سازمان نظام پزشکی کشور، از کلاس‌های درمانگران مجرب استفاده کنند. این موضوع می‌تواند نقطۀ‌امیدی برای آن‌ها باشد.

به‌علاوه‌، خانواده‌ها با حضور در دوره‌هایی مثل دوره آموزشی مهارت‌های فرزندپروری، می‌توانند درکنار یک‌دیگر به تبادل اطلاعات و تجارب بپردازند و فضایی یک‌رنگ برای همدلی داشته باشند.

۳- علاوه‌بر خدماتی که اشاره کردید، آیا خدمات دیگری در خانه‌های‌امید‌اتیسم به خانواده‌ها ارائه می‌شوند؟

توکلی افزود: تمامی خانواده‌هایی که در انجمن‌اتیسم ایران پذیرش می‌شوند، یک بسته خوشامد با عنوان «بسته شروع همراهی‌اتیسم» دریافت می‌کنند.

این بسته شامل کارت عضویت (رجیستری)، برچسب خودرو، کلاه، کارت‌های تصویری (فلش‌کارت‌ها)، کتابچه‌های آموزشی، بروشور و کتابچه خدمات انجمن‌اتیسم ایران است.

وی اشاره کرد: همچنین مددکاران اجتماعی انجمن‌اتیسم ایران، طی جلسات مشاوره تلفنی و حضوری با تمامی خانواده‌های عضو خانه‌های‌امید‌اتیسم، شرایط این عزیزان را از منظر اجتماعی، اقتصادی، دایره حمایتی و… بررسی می‌کنند و به ارائه راهکار، ارجاع و تسهیلگری می‌پردازند.

۴- چند خانه‌امید‌اتیسم در تهران و سایر استان‌های کشور فعال هستند؟

توکلی گفت: در حال حاضر ۳ خانه‌امید ویژه کودکان دارای اختلال طیف‌اتیسم زیر ۷ سال در شرق، غرب و جنوب شهر تهران و یک مرکز ویژه افراد بالای ۱۲ سال داریم. در سال ۱۴۰۲، انجمن‌اتیسم ایران خانه‌های‌امید‌اتیسم را در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، لرستان، کرمان و آذربایجان غربی راه‌اندازی کرد.

این مراکز در حال حاضر فعال و در حال ارائه خدمات به کودکان دارای اختلال طیف‌اتیسم هستند.

۵- چه تعداد کودک دارای اختلال طیف‌اتیسم از خدمات این مراکز استفاده می‌کنند؟

وی گفت: در دو سال گذشته حدود ۱۰۰۰ کودک دارای اختلال طیف‌اتیسم در خانه‌های‌امید انجمن‌اتیسم ایران خدمات درمانی و توان‌بخشی دریافت کرده‌اند. در حال حاضر بیش از ۴۰۰ کودک در حال دریافت خدمات هفتگی از این مراکز هستند.

۶- فرایند دریافت خدمات از خانه‌های‌امید‌اتیسم برای پاسخ به نیاز‌های درمانی و توان‌بخشی این کودکان و خانواده‌هایشان چگونه است؟

توکلی تصریح کرد: پس از انجام عضویت (رجیستری)، اگر کودک توسط فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان ویزیت نشده باشد، در ابتدا این خدمت را دریافت می‌کند.

درادامه، خانواده درصورت نیاز فرایند‌های مربوط به مددکاری اجتماعی و سلامت روان را طی می‌کند.

مرحلۀ بعدی ارزیابی جامع توان‌بخشی است که مداخلات شامل گفتاردرمانی، کاردرمانی، رفتاردرمانی، بازی‌درمانی گروهی و توان‌بخشی شناختی براساس نتیجۀ این ارزیابی برای کودک برنامه‌ریزی می‌شوند.

پس از شروع فرایند توان‌بخشی، ارزیابی به‌صورت دوره-ای و برای سنجش میزان پیشرفت کودک انجام خواهد شد.

علاوه‌بر موارد گفته‌شده، جلسات گروهی آموزش مهارت‌های فرزندپروری نیز ویژه والدین برگزار می‌شوند.

۷- در شش ماهۀ اول ۱۴۰۳، چه میزان خدمات به اعضای انجمن‌اتیسم ایران ارائه شده است؟

در این بازه زمانی در خانه‌های‌امید‌اتیسم تهران (حضوری) و بخش توان‌بخشی آنلاین (تله‌ریهب) بیش از ۵۰۰ ویزیت فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان، بیش از ۱۷۰۰۰ جلسه توان‌بخشی و بیش از ۲۷۰ ارزیابی توان‌بخشی برای کودکان دارای اختلال طیف‌اتیسم برگزار شده است.

در خانه‌های‌امید‌اتیسم سایر استان‌ها نیز در ۵ ماه نخست سال، بیش از ۱۳۸۰۰ جلسه خدمات توان‌بخشی به اعضای انجمن‌اتیسم ایران ارائه شده است.

۸- نظارت بر عملکرد خانه‌های‌امید‌اتیسم چگونه است؟

توکلی با تأکید بر این موضوع که تمامی خدمات در خانه‌های‌امید انجمن‌اتیسم ایران ارائه می‌شوند.

افزود: در چارچوب کار گروهی (تیم‌ورک) و همکاری کادر درمانگران توان‌بخشی و روان‌شناسان، زیر نظر فوق تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان و معاونت توان‌بخشی ارائه می‌گردند.

در این فرایند، علاوه‌بر کارشناسان پذیرش که همه‌روزه در خانه‌های‌امید انجمن‌اتیسم ایران حضور دارند، سرپرست (سوپروایزر) بر تمامی فعالیت‌های مراکز نظارت داشته و به‌صورت ماهانه نیز عملکرد درمانگران و کارکنان و وضعیت مددجویان را بررسی می‌کند.

تمامی درمانگران در خانه‌های‌امید‌اتیسم، به‌صورت روزانه در یک سامانه آنلاین اقدام به ثبت گزارش کرده و جلسات مطالعه موردی (کیس استادی) نیز برای پیش‌برد روان درمان و توان‌بخشی هر کودک برگزار می‌شوند.
وی افزود بدیهی است که کلیۀ این امور تحت نظارت و با تأیید معاونت توان‌بخشی انجمن‌اتیسم ایران پیگیری می‌شوند.

واحد نظارت و کنترل کیفیت انجمن نیز در پایان هر فصل، از والدینی که برای فرزندشان جلسات توان‌بخشی دریافت کرده‌اند، پیرامون کیفیت خدمات کلینیک‌ها نظرسنجی می‌کند.

۹- خانواده‌های دارای فرزند بزرگ‌سال طیف‌اتیسم چگونه می‌توانند از خدمات خانه‌های‌امید‌اتیسم استفاده کنند؟

توکلی در پایان تصریح کرد: خانه‌های‌امید‌اتیسمی که ما در استان‌ها داریم، به کودکان طیف‌اتیسم زیر ۷ سال ارائه خدمت می‌کنند؛ اما در خانه‌امید ۳ واقع در خیابان طرشت، خدمات اصلاح حرکتی و ورزشی به افراد طیف‌اتیسم سطح ۳ (شدید) بالای ۱۲ سال ارائه می‌شود.

برای افراد دارای اختلال طیف‌اتیسم سطح ۱ و ۲ (خفیف و متوسط) در گروه سنی بالای ۱۲ سال، تاکنون کلاس‌های آموزش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی، کلاس‌های حرفه‌آموزی (ویژه سطح ۲) و مدرسه تابستانه برگزار شده و ادامه خواهند داشت.

همچنین برای آموزش مهارت‌های اجتماعی در کنار مهار‌ت‌های ورزشی به گروه سنی ۷ تا ۱۶ سال، با حضور مربی ورزشی و روان‌شناس، پروتکلی طراحی شده و به‌زودی وارد مراحل اجرایی خواهد شد.
جدا از مواردی که گفته شد، خانواده‌های دارای فرزند بزرگ‌سال می‌توانند از خدمات ویزیت روان‌پزشک، جلسات روان‌درمانی، کمک‌هزینه‌های دارو و درمان و… نیز استفاده کنند.