گفتار درمانی چیست ؟

گفتار یک وسیلۀ کلامی برای برقراری ارتباط و تولید آن نیازمند هماهنگی عصبی حرکتی اندام‌های گوناگونی شامل دهان، زبان، لب و تنفس است. صداهای منفرد گفتار تا وقتی که نظم و قاعده به آن اضافه نشود یک ‌سری صدای بی‌معنی هستند. در این بین زبان می‌تواند به‌عنوان یک کد، رمز مشترک اجتماعی یا سیستم قراردادی، برای ارائۀ مفاهیم به‌وسیلۀ نمادهای دلخواه و ترکیب قاعده‌مند این نمادها تعریف گردد.

نشانه‌هایی وجود دارند که مشخص می‌کنند رشد گفتار و زبان کودک روندی طبیعی دارد یا خیر. برقراری ارتباط از ابتدای تولد تا پیش از سه ماهگی از طریق گریه و پاسخ به صداها و محرک‌های بینایی اتفاق می‌افتد. پس از آن، غان و غون‌های تصادفی و خنده (در پاسخ به رویدادهای محیطی و نه به شکل انعکاسی) پدید آمده و در شش ماهگی غان و غون‌ها آهنگین می‌شوند. از حدود 11 ماهگی، کودک مفهوم «نه» را درک کرده و قادر است اصواتی را به‌صورت تقلیدی تولید کند. کودکان به‌طور معمول در 12 تا 18 ماهگی می‌توانند حدود 100 تا 150 کلمه را درک و 50 کلمه را بیان کنند. اعضای بدن خود را بشناسند و از دستورات تک‌مرحله‌ای پیروی کنند. آن‌ها در سه تا چهار سالگی کلمات پرسشی به‌جز «چرا» را درک و شروع به گزارش دادن و تعریف کردن می‌کنند. خزانه لغاتشان حدود 1000 لغت را در بر می‌گیرد و رنگ‌ها را می‌شناسند. در چهار تا شش سالگی، کودکان چراها را درک می‌کنند و به آن پاسخ می‌دهند. قادرند جملات طولانی به کار ببرند و داستان تعریف کنند. خزانه لغات بچه‌ها در این سن حدود 1500 تا 2000 کلمه است. درک شکل‌ها، تفاوت و تشابه و تعریف کامل کلمات نیز در این بازۀ سنی اتفاق می‌افتد. زبان گفتاری، زبان نوشتاری، آواسازی، وضوح گفتار، توانایی خواندن، استفاده از ضمایر و سن شروع کلمه و جمله گفتن باید توسط متخصص موردبررسی قرار گیرند.

یکی از نشانه‌های گفتاری رایج در کودکان طیف اتیسم پژواک‌سازی (اکولیلیا) است که ظهور آن یک علامت مثبت در روند رشد گفتار آن‌ها محسوب می‌شود. علامت اصلی اکو تکرار عبارات و صداهایی است که کودک شنیده است. این تکرار می‌تواند در سطح صداهای بی‌معنی تا تکرار یک جمله و عبارت کامل به صورت آنی یا با تأخیر باشد. اکو به‌صورت طبیعی بین 18 تا 24 ماهگی در روند رشد گفتار و زبان کودک اتفاق می‌افتد

کودکان طیف اتیسم معمولاً در این موارد با مشکل روبه‌رو هستند:

  1. مشکل در مهارت‌های کلامی به‌همراه تماس چشمی و حرکات چهره
  2. مشکل در درک معنای کلمات خارج از متنی که آن را آموخته است
  3. حفظ کردن مطالب شنیده‌ شده بدون درک از معنای آن مطلب
  4. تکرار طوطی‌وار کلمات به‌عنوان روش اصلی برقراری ارتباط
  5. درک کم از معنای کلمات یا نمادها
  6. کمبود زبان خلاق

به دلیل این چالش‌ها، کودک دارای اختلال اتیسم باید نحوۀ صحیح صحبت کردن را یاد بگیرد. کودک همچنین باید یاد بگیرد که چگونه از زبان برای برقراری ارتباط استفاده کند. این شامل دانستن چگونگی انجام مکالمه و درک از نشانه‌های کلامی و غیرکلامی مثل حالات چهره، تن صدا و زبان بدن از سوی دیگران است. گفتاردرمانی روشی است که به بهبود مهارت‌های اولیۀ زبان، گفتار، تولید صدا، درک مطلب، شیوایی، وضوح و بیان کمک می‌کند. گفتاردرمانی با هدف تقویت عضلات دهان، فک و گردن، تلفظ خوب و صحیح کلمات، برقراری ارتباط به‌صورت کلامی و غیرکلامی، درک ارتباط کلامی و غیرکلامی، درک مقاصد دیگران، برقراری ارتباط بدون ایجاد انگیزه از طرف دیگران، درک زمان و مکان مناسب برای ارتباط برقرار کردن، توسعۀ مهارت‌های مکالمه، توسعۀ مهارت‌های ارتباطی، لذت بردن از برقراری ارتباط و بازی و تعامل با همسالان و در نهایت یادگیری مهارت‌های خودتنظیمی توسط متخصص گفتاردرمانی انجام می‌پذیرد.