مدرسه‌ای شاد و مفرح برای ارتقای مهارت

مدرسه‌ای شاد و مفرح برای ارتقای مهارت­های اجتماعی و شهروندی کودکان و نوجوانان دارای اختلال طیف اتیسم

گفتگو با سینا توکلی ، معاون آموزش،توانبخشی،سلامت خانواده انجمن اتیسم ایران

مهارت­های مرتبط با بزرگ­سالی در حوزه­های آموزش مهارت­های ارتباطی-اجتماعی، مهم­ترین چالش­ های افراد دارای اختلال طیف اتیسم متوسط و خفیف بالای 7 سال چیست؟

توکلی گفت: هنگامی‌­که این بچه‌­ها به سن مدرسه می‌­رسند، معمولاً در مدارس عادی، استثنایی یا اتیسم به تحصیل می­پردازند. اما یکی از مسائل مهمی که در این سنین مطرح است این است که این افراد در گذراندن اوقات فراغت، مهارت­های اجتماعی و مهارت­‌هایی مثل خرید کردن و… مشکل دارند. در پی اهمیت پرداختن به چالش­‌های این سنین، سازمان ملل متحد شعار روز جهانی آگاهی­‌بخشی اتیسم در سال 2020 را «گذر از کودکی به بزرگسالی» عنوان کرد. از این رو ما در تهران و سایر استان­های کشور، دوره­‌های آموزشی را برگزار کردیم تا بچه­‌ها توانمندتر و مستقل­‌تر شوند.

مدرسه تابستانه چگونه و از کجا شکل گرفته است؟

انجمن اتیسم ایران از سال 1395 اقدام به برگزاری دوره­‌های آموزشی اجتماعی و شهروندی، ورزشی و هنری نمود. در سال 1399 نیز یک دوره آموزشی با عنوان «مدرسه استقلال» با محورهای ارتباطات و تعاملات اجتماعی، مهارت­‌های مالی و خرید کردن، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، برنامه­‌ریزی روزانه، کار گروهی، مدیریت بحران، بلوغ و مسائل هیجانی برای بزرگ­سالان طیف اتیسم برگزار شد.

توکلی افزود: امسال نیز یک دورۀ آموزشی تابستانه متمرکز بر آموزش حمل­‌ونقل عمومی، آشنایی با دنیای کتاب و کتاب­خوانی و مهارت­های شناختی برگزار می­شود.

فکر می‌کنید این کلاس‌ها چقدر برای خانواده‌ها حائز اهمیت است؟

از آن­جایی که با افزایش سن فرد دارای اختلال طیف اتیسم، حضور او در فضای بیرون از خانه گسترده‌­تر و پررنگ­تر می­‌شود، آموزش مهارت­های اجتماعی اهمیت ویژه‌­ای پیدا می­‌کند و این مسئله دغدغۀ بسیاری از خانواده­‌هاست. در محیط­‌های آموزشی مثل مدارس، ممکن است فرصت مناسب برای آموزش این مهارت­ها به افراد دارای اختلال طیف اتیسم فراهم نباشد یا آموزش­ها در سطح تئوری باقی بمانند.

وی افزود: به‌­دلیل نقص در این مهارت­‌ها و دیگر چالش‌های مرتبط با بزرگسالی، ممکن است خانواده­‌های دارای فرزند با اختلال طیف اتیسم نتوانند از منزل خارج شوند و تنها یا منزوی شوند. مدرسه تابستانه می­تواند در قالب سرگرمی و در فضایی گروهی و دوستانه، کودکان و نوجوانان را به‌ ­صورت عملی و کاربردی با مهارت­های موردنیازشان آشنا کند. ما در انجمن اتیسم ایران تلاش می­کنیم مجوزهای لازم را اخذ کنیم، همراه با درمانگران و مربیان در کنار بچه‌ها باشیم و به­ هم ­ریختگی­‌هایشان را مدیریت کنیم تا مسیر فراگیری مهارت­ها با سهولت بیشتری طی شود.

مدرسه تابستانه شامل چه گروه‌های سنی می‌شود؟

توکلی تصریح کرد: مهارت­های موردنیاز برای کودکان و نوجوانان دارای اختلال طیف اتیسم متفاوت است و برای هر گروه ما اهداف متفاوتی را دنبال می­کنیم. به همین خاطر بچه‌­ها را در دو رده سنی 7 تا 12 سال و 12 سال به بالا گروه­‌بندی کردیم تا مطابق شرایط و نیازهای خود آموزش ببینند.

مدرسه به کدام ابعاد آموزشی بچه‌ها می‌پردازد؟

توکلی گفت: از آن جایی که اتیسم اختلالی همراه با نقص در ارتباطات و تعاملات است، فعالیت­‌های مدرسه تابستانه با محوریت ارتقا و رشد مهارت­‌های ارتباطی و اجتماعی بچه‌­ها در نظر گرفته شده‌­اند. به­ عنوان مثال مهارت­‌های موردنیاز برای خرید کردن، استفاده از پول و کارت بانکی، رعایت نوبت، درک خطر، خرید بلیت و استفاده از وسایل حمل‌­ونقل عمومی (خرید بلیت در مترو، مسیریابی و استفاده از قطارها)، مهارت­‌هایی هستند که انتظار داریم یک فرد به ­عنوان شهروند با آن­ها آشنا باشد تا بتواند به­ صورت مستقل در جامعه حضور داشته باشد.

وی افزود: علاوه ­بر این موارد به مسائلی همچون تصمیم‌­گیری، حل مسئله و خلاقیت نیز در قالب فعالیت­‌های مختلف پرداخته خواهد شد. هر دوره شامل چهار جلسه آموزشی بوده و حدوداً یک ماه زمان خواهد برد. هدف اصلی و بنیادین ما از ارائه این آموزش­ها، ارتقای مهارت­ها در افراد دارای اختلال طیف اتیسم و نهایتاً تلفیق آن­ها در جامعه است.

آیا این مدرسه شامل سایر استان‌های ایران نیز می‌شود؟

توکلی عنوان کرد: مدرسه تابستانه در حال حاضر فقط برای افراد ساکن تهران برگزار می­‌شود، اما ما در ادامه و از فصل پاییز، یک دوره آموزشی ویژه نمایندگان انجمن اتیسم ایران در سایر استان­‌ها برگزار خواهیم کرد. در این دوره یک جمع­‌بندی از پروتکل­های انتقال به بزرگسالی، شیوه اجرایی و تجربه برگزاری مدرسه تابستانه در تهران برای دو گروه سنی، به نمایندگان ارائه و از آن­ها حمایت می­کنیم تا امکان برگزاری این رویداد در تمامی استان­‌ها فراهم شود.

چشم‌انداز انجمن اتیسم ایران برای اجرای این برنامه در سراسر ایران چگونه است؟

توکلی تصریح کرد: هدف ما این است که بتوانیم تا پایان سال در هر فصل یک دوره مدرسه اجتماعی و شهروندی را برای افراد دارای اختلال طیف اتیسم بالای 7 سال در تهران داشته باشیم. همچنین، همان طور که گفته شد امیدواریم دفاتر نمایندگی فعال انجمن اتیسم ایران در سایر استان­ها نیز بتوانند براساس شیوه اجرایی و با حمایت ما این دوره­‌ها را برای خانواده­‌ها برگزار کنند.

غیر از مدرسه تابستانه، آیا محتوای آموزشی دیگری توسط انجمن اتیسم ایران برای بزرگسالان تهیه شده است؟

توکلی افزود: بله؛ براساس پروتکل انتقال به بزرگسالی، 10 جلد کتابچه با محوریت موضوعات گوناگونی ازجمله استقلال، مراقبت از خود، مهارت­ها و تعاملات اجتماعی، آراستگی و… تدوین و در سایت انجمن اتیسم ایران بارگذاری شده است. این کتابچه­‌ها ویژه نوجوانان و والدین آن­ها تهیه شده و به­ صورت رایگان قابل­ دسترسی هستند.