مدرسه‌ای شاد و مفرح برای ارتقای مهارتهای اجتماعی و شهروندی کودکان و نوجوانان دارای اختلال طیف اتیسم
گفتگو با سینا توکلی ، معاون آموزش،توانبخشی،سلامت خانواده انجمن اتیسم ایران
مهارتهای مرتبط با بزرگسالی در حوزههای آموزش مهارتهای ارتباطی-اجتماعی، مهمترین چالش های افراد دارای اختلال طیف اتیسم متوسط و خفیف بالای 7 سال چیست؟
توکلی گفت: هنگامی‌که این بچه‌ها به سن مدرسه می‌رسند، معمولاً در مدارس عادی، استثنایی یا اتیسم به تحصیل میپردازند. اما یکی از مسائل مهمی که در این سنین مطرح است این است که این افراد در گذراندن اوقات فراغت، مهارتهای اجتماعی و مهارت‌هایی مثل خرید کردن و… مشکل دارند. در پی اهمیت پرداختن به چالش‌های این سنین، سازمان ملل متحد شعار روز جهانی آگاهی‌بخشی اتیسم در سال 2020 را «گذر از کودکی به بزرگسالی» عنوان کرد. از این رو ما در تهران و سایر استانهای کشور، دوره‌های آموزشی را برگزار کردیم تا بچه‌ها توانمندتر و مستقل‌تر شوند.
مدرسه تابستانه چگونه و از کجا شکل گرفته است؟
انجمن اتیسم ایران از سال 1395 اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی اجتماعی و شهروندی، ورزشی و هنری نمود. در سال 1399 نیز یک دوره آموزشی با عنوان «مدرسه استقلال» با محورهای ارتباطات و تعاملات اجتماعی، مهارتهای مالی و خرید کردن، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، برنامه‌ریزی روزانه، کار گروهی، مدیریت بحران، بلوغ و مسائل هیجانی برای بزرگسالان طیف اتیسم برگزار شد.
توکلی افزود: امسال نیز یک دورۀ آموزشی تابستانه متمرکز بر آموزش حمل‌ونقل عمومی، آشنایی با دنیای کتاب و کتابخوانی و مهارتهای شناختی برگزار میشود.
فکر می‌کنید این کلاس‌ها چقدر برای خانواده‌ها حائز اهمیت است؟
از آنجایی که با افزایش سن فرد دارای اختلال طیف اتیسم، حضور او در فضای بیرون از خانه گسترده‌تر و پررنگتر میشود، آموزش مهارتهای اجتماعی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و این مسئله دغدغۀ بسیاری از خانواده‌هاست. در محیط‌های آموزشی مثل مدارس، ممکن است فرصت مناسب برای آموزش این مهارتها به افراد دارای اختلال طیف اتیسم فراهم نباشد یا آموزشها در سطح تئوری باقی بمانند.
وی افزود: به‌دلیل نقص در این مهارتها و دیگر چالش‌های مرتبط با بزرگسالی، ممکن است خانواده‌های دارای فرزند با اختلال طیف اتیسم نتوانند از منزل خارج شوند و تنها یا منزوی شوند. مدرسه تابستانه میتواند در قالب سرگرمی و در فضایی گروهی و دوستانه، کودکان و نوجوانان را به صورت عملی و کاربردی با مهارتهای موردنیازشان آشنا کند. ما در انجمن اتیسم ایران تلاش میکنیم مجوزهای لازم را اخذ کنیم، همراه با درمانگران و مربیان در کنار بچه‌ها باشیم و به هم ریختگی‌هایشان را مدیریت کنیم تا مسیر فراگیری مهارتها با سهولت بیشتری طی شود.
مدرسه تابستانه شامل چه گروه‌های سنی میشود؟
توکلی تصریح کرد: مهارتهای موردنیاز برای کودکان و نوجوانان دارای اختلال طیف اتیسم متفاوت است و برای هر گروه ما اهداف متفاوتی را دنبال میکنیم. به همین خاطر بچه‌ها را در دو رده سنی 7 تا 12 سال و 12 سال به بالا گروه‌بندی کردیم تا مطابق شرایط و نیازهای خود آموزش ببینند.
مدرسه به کدام ابعاد آموزشی بچه‌ها می‌پردازد؟
توکلی گفت: از آن جایی که اتیسم اختلالی همراه با نقص در ارتباطات و تعاملات است، فعالیت‌های مدرسه تابستانه با محوریت ارتقا و رشد مهارتهای ارتباطی و اجتماعی بچه‌ها در نظر گرفته شده‌اند. به عنوان مثال مهارتهای موردنیاز برای خرید کردن، استفاده از پول و کارت بانکی، رعایت نوبت، درک خطر، خرید بلیت و استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی (خرید بلیت در مترو، مسیریابی و استفاده از قطارها)، مهارت‌هایی هستند که انتظار داریم یک فرد به عنوان شهروند با آنها آشنا باشد تا بتواند به صورت مستقل در جامعه حضور داشته باشد.
وی افزود: علاوه بر این موارد به مسائلی همچون تصمیم‌گیری، حل مسئله و خلاقیت نیز در قالب فعالیت‌های مختلف پرداخته خواهد شد. هر دوره شامل چهار جلسه آموزشی بوده و حدوداً یک ماه زمان خواهد برد. هدف اصلی و بنیادین ما از ارائه این آموزشها، ارتقای مهارتها در افراد دارای اختلال طیف اتیسم و نهایتاً تلفیق آنها در جامعه است.
آیا این مدرسه شامل سایر استانهای ایران نیز میشود؟
توکلی عنوان کرد: مدرسه تابستانه در حال حاضر فقط برای افراد ساکن تهران برگزار میشود، اما ما در ادامه و از فصل پاییز، یک دوره آموزشی ویژه نمایندگان انجمن اتیسم ایران در سایر استانها برگزار خواهیم کرد. در این دوره یک جمع‌بندی از پروتکلهای انتقال به بزرگسالی، شیوه اجرایی و تجربه برگزاری مدرسه تابستانه در تهران برای دو گروه سنی، به نمایندگان ارائه و از آنها حمایت میکنیم تا امکان برگزاری این رویداد در تمامی استانها فراهم شود.
چشم‌انداز انجمن اتیسم ایران برای اجرای این برنامه در سراسر ایران چگونه است؟
توکلی تصریح کرد: هدف ما این است که بتوانیم تا پایان سال در هر فصل یک دوره مدرسه اجتماعی و شهروندی را برای افراد دارای اختلال طیف اتیسم بالای 7 سال در تهران داشته باشیم. همچنین، همان طور که گفته شد امیدواریم دفاتر نمایندگی فعال انجمن اتیسم ایران در سایر استانها نیز بتوانند براساس شیوه اجرایی و با حمایت ما این دوره‌ها را برای خانواده‌ها برگزار کنند.
غیر از مدرسه تابستانه، آیا محتوای آموزشی دیگری توسط انجمن اتیسم ایران برای بزرگسالان تهیه شده است؟
توکلی افزود: بله؛ براساس پروتکل انتقال به بزرگسالی، 10 جلد کتابچه با محوریت موضوعات گوناگونی ازجمله استقلال، مراقبت از خود، مهارتها و تعاملات اجتماعی، آراستگی و… تدوین و در سایت انجمن اتیسم ایران بارگذاری شده است. این کتابچه‌ها ویژه نوجوانان و والدین آنها تهیه شده و به صورت رایگان قابل دسترسی هستند.
