همه‌ی کودکان در مرحله‌ای از زندگی خود یاد می‌گیرند که از دستشویی استفاده کنند. بیشتر کودکان از حدود سن دوسالگی برای رفتن به دستشویی علاقه نشان می‌دهند.
اما کودکانی با مشکلات جسمی یا اختلالات یادگیری ممکن است در این سن آمادگی لازم برای شروع آن را نداشته باشند. حتی ممکن است زمان بیشتری برای یادگرفتن نحوه‌ی استفاده از دستشویی برای آن‌ها صرف شود.
بعضی از کودکان بخصوص آن‌هایی که اختلالات عمیق و چندگانه دارند ممکن است هرگز نتوانند به‌تنهایی از دستشویی استفاده کنند اما حتی آن‌ها نیز احتیاج دارند که یک برنامه‌ی آموزشی دستشویی رفتن داشته باشند. (برای این کار باید از کار درمانگر یا کارشناس کمک گرفته شود.)
کودکان با یکدیگر متفاوت هستند و روشی که آن‌ها یاد می‌گیرند از دستشویی استفاده کنند ممکن است با شرایط خاصی که دارند ارتباط مستقیم داشته باشد.
بهتر است باکسانی که تجربه‌ی بیشتری دارند در ارتباط باشید.
چه زمانی شما باید آموزش دستشویی رفتن به فرزند خود را شروع کنید؟
نشانه‌هایی را که نشان می‌دهد فرزند شما برای استفاده از توالت آماده است جست‌وجو کنید.
از جمله:
ادرار کردن یا داشتن حرکات روده
ابراز ناراحتی از خیس بودن پوشک
زمانی که از خواب روزانه با پوشک خشک بیدار می‌شود.
بهتر است اول مشکلات روده مانند اسهال یا یبوست را قبل از آموزش دستشویی رفتن برطرف کنید. اگر مسئله یک بیماری مزمن است از یک پزشک راهنمایی دریافت کنید.
چه می‌شود اگر فرزند شما این علامت‌ها را نشان ندهد؟
اگر شرایط فرزند شما به گونه ای است که هیچ‌یک از نشانه‌ها را از خود نشان نمی‌دهد، به حمایت افرادی که با فرزند شما سروکار دارند احتیاج خواهید داشت. والدین باید با همراهی افراد حرفه‌ای راه‌های مختلف برای حل این مشکل امتحان کنند.
قبل از شروع
- یک بازه زمانی که می‌توانید با کودکتان وقت زیادی بگذرانید را انتخاب کنید، زمانی باشد که مثلاً کودک شما خوشحال است و چیزی حواسش را پرت نمی‌کند و عامل استرس‌زایی مثل شروع مهدکودک، جابه‌جایی خانه یا جابه‌جایی از تخت کودکانه بهِ تخت بزرگ‌سالان در این مقطع زمانی نباشد بهتر است.
- مطمئن باشید زمانی را انتخاب می‌کنید که برای خود شما هم مناسب است. شاید بهتر باشد یک نفر دیگر برای کمک به شما حضورداشته باشد.
- ممکن است زمان‌بر باشد تا کودک شما یاد بگیرد. بنابراین مطمئن شوید که برنامه آموزشی توالت رفتن می‌تواند در محل‌های دیگری که کودک شما معمولاً می‌رود مانند مهدکودک، زمین‌بازی یا مدرسه هم قابل انجام باشد. شما باید اطمینان حاصل کنید که هر یک از درمانگرها که با کودک شما کار می‌کنند موافق تمامی اصول و روش‌ها هستند و آن را انجام می‌دهند.
- فکر خوبی است که شروع کار را در فصل تابستان قرار دهید زیرا شما می‌توانید لباس به کودک بپوشانید که سریع از بدن خارج می‌شود و سریع می‌توانید به او بپوشانید و اگر هم هوا گرم باشد کودک شما می‌تواند بدون پوشیدن پوشک و شلوار بیرون برود و کار خود را انجام دهد.
- حتماً به زمان‌هایی که کودک بیشتر دوست دارد و نیاز دارد به دستشویی برود مانند بعد از هر وعده غذایی یا بعد از هر بیدار شدن توجه کنید.
- شما می‌توانید برنامه روزانه‌ای بنویسید تا زمان هر چیزی مشخص شود. در برنامه روزانه می‌توانید از تصاویر برای تشویق کودک کمک بگیرید (کودک را بعد از هر وعده غذایی نیم ساعت در دستشویی قرار دهید.)
- مطمئن شوید که کاسه توالت برای کودک راحت است و کودک می‌تواند روی آن بدون ترس از افتادن بنشیند. کودک باید بتواند پاهای خود را روی زمین (جایی که ظرف هست) بگذارد یا یک وسیله جاپایی داشته باشد.
- اگر فرزند شما در نشستن روی ظرف مشکل داشته باشد، یک کاردرمانگر باید در این کار به شما کمک کند که اگر لازم است وسیله ای به توالت اضافه شود و نهایتاً برای استفاده کودک راحت‌تر شود.
هنگامی‌که شروع می‌کنید:
- صبور باشید و انتظار نتیجه‌گیری بعدی را نداشته باشید.
- هراندازه که می‌توانید روند برنامه‌ریزی‌شده را ادامه دهید.
- هیچ نشانه‌ای از نگرانی را از خود بروز ندهید. کودک آن را احساس می‌کند.
- اگر فرزند شما تمایلی به نشستن نداشته باشد می‌توانید یک شعر یا یک کتاب برایش بخوانید. این کار فقط چند دقیقه طول می کشد، تا فرزند شما آرام روی ظرف بنشیند.
- هرگز کودک را بیشتر از ۵ دقیقه روی کاسه تنها نگذارید.
- اگر فرزند شما بزرگ‌تر بود و تمایلی برای استفاده از توالت نشان نمی‌داد، مطمئن شوید که حداقل هرازگاهی محیط توالت را بازدید کند و آن را ببیند. در این مواقع لازم است که شما در محیط توالت یکی از کتاب‌های موردعلاقه‌اش یا یک عکس یا یک اسباب‌بازی را قرار دهید و یا یک موزیک که او دوست دارد را پخش‌کنید که کودک ترغیب شود به محیط دستشویی برود.
- ابتدا فرزند خود را برای نشان دادن علاقه‌مندی به توالت، تحسین کنید. سپس برای هر بار استفاده از توالت، برای هر قسمت کوچک از کار باید این رفتار با پاداش جبران شود.
- مطمئن شوید که فرزند شما می‌بیند که شما دست‌های خود را بعد از شستنش، می‌شویید. سپس این تبدیل می‌شود به یک قسمت از پروسه توالت و در ذهن کودک می‌ماند.
- اجازه دهید که فرزند شما قبل از پروسه توالت دست‌های خود را بشوید.
حرکت روده
- زمانی که فکر می‌کنید کودک حالت دستشویی دارد او را به دستشویی برده و تشویق کنید به آهستگی مدفوع را از شکم خارج کند. کودک را در کاسه توالت بنشانید و او را تشویق کنید که به‌آرامی به سمت پایین به خودش فشار وارد کند، برای تشویق کردن می‌توانید سعی کنید او را بخندانید یا او در یک اسباب‌بازی یا سوت فوت کند. تشویق کودک به صاف نشستن به جنبش روده کمک خواهد کرد.
- اگر اتفاقی نیفتاد، کمی بعدتر دوباره امتحان کنید. ممکن است خیلی طولانی‌تر از سایر کودکان باشد، پس صبور باشید.
کودکانی که برقراری ارتباط با آن‌ها دشوار است
- مطمئن شوید که کودک شما زمانی که به دستشویی احتیاج دارد می‌تواند با شما ارتباط برقرار کند(به شما اطلاع دهد)
- کودکانی که می‌توانند صحبت کنند، می‌توانند نیاز خود را بیان کنند. بعضی دیگر ممکن است نتوانند برای استفاده از دستشویی تقاضا کنند و ممکن است نیاز باشد از سیستم دیگری مانند علامت‌گذاری یا سیستم تصویری استفاده کنند.
- مطمئن شوید که فرزند شما می‌داند دستشویی کجاست و به‌راحتی می‌تواند به آن وارد و یا از آن خارج شود. (می‌توانید از تصویر کمک بگیرید.)
- یک اسباب‌بازی خاص برای زمانی که کودک شما به دستشویی می‌رود انتخاب کنید. این کار به او کمک می‌کند که با سرگرمی و تفریح به توالت برود و استرس نداشته باشد.
- اگر کودک شما احتیاج دارد که بعد از دستشویی تمیز شود اطمینان حاصل کنید کسی که با او کار می‌کند این مسئله را می‌داند و این کار باید در یک حمام خصوصی و توسط یک فرد مناسب انجام شود.
اگر کودک شما زمان زیادی می‌برد که استفاده از توالت را یاد بگیرد:
- سعی کنید از لباس‌هایی استفاده کنید که پوشیدن و درآوردن و شستن آن‌ها راحت و آسان باشد.
- از پوشک‌های سایز بزرگ، تشک‌های ضد آب، لباس و بالش هایی که در داروخانه در دسترس هستند استفاده کنید.
آلوده و لکه‌دار کردن
بعضی از کودکان با ناتوانی یادگیری و اختلالات حسی، به‌وسیله‌ی مدفوع خود در دستشویی کثیف و لکه‌دار می‌شوند. برای این کار ممکن است دلایل متفاوتی وجود داشته باشد. ممکن است به این دلیل باشد که کودک به‌سادگی نمی‌تواند متوجه شود که پروسه تمیز شدن با آب به‌درستی انجام‌نشده است. بعضی دیگر از بافت مدفوع احساس لذت می‌کنند و ما می‌توانیم با فراهم کردن یک فعالیت جایگزین مانند خمیربازی و فعالیت‌هایی که حس لامسه را درگیر می‌کند این وضعیت را برطرف کنیم. بعضی از کودکان از این روش برای جلب توجه استفاده می‌کنند یا یاد گرفته‌اند که برای این رفتار پاداشی مانند یک حمام گرم دریافت می‌کنند.
اگر فرزند شما خودش را کثیف کرد:
- سعی کنید آرام بمانید
- از توجه زیاد به او برای این رفتارش اجتناب کنید
- با زیاد تشویق کردن برای کارهایی که درست انجام می‌دهد رفتارهای خوب را در آن‌ها تقویت کنید.
- سعی کنید پی ببرید که الگویی برای این رفتار آن‌ها وجود دارد یا نه، چون به شما کمک کند که چرایی این رفتار را متوجه شوید.
