اتیسم و بلایای طبیعی – زلزله

اتیسم اختلالی عصب-رشدی است که در سه سال اول زندگی بروز می کند و مادام العمر است، شاخصه اصلی آن نقص در ارتباط و تعاملات اجتماعی و بروز رفتارهای کلیشه ای و خزانه رفتاری، حرکتی و… محدود می باشد.

اتیسم بر روی درک افراد از دنیا و تعاملاتشان با افراد اثر می گذارد.

افراد دارای اتیسم، دنیا را متفاوت تر از بقیه می بینند، می شنوند و حس می کنند.

اتیسم بیماری نیست و درمان دارویی قطعی نیز ندارد، اما با توانبخشی

فرد دارای اتیسم می تواند مهارت کسب کرده و زندگی مستقلی داشته باشند و

همچنین نبوغ خاصی را از خود نشان دهد.

اتیسم شرایطی به صورت طیف بوده که از شدید تا خفیف متغیر است.

اتیسم بودن به صورت های متفاوتی در رفتارهای فرد دارای اتیسم نمایان می شود.

بعضی از افراد دارای اتیسم،

مشکلات همراه دیگری نیز از جمله کم توانی ذهنی، اختلال یکپارچگی حسی،

اختلال بیش فعالی و نقص توجه، صرع و مشکلات گوارشی دارند؛

که به معنای این است که این افراد نیازمند سطوح حمایتی مختلفی هستند!

حوادث طبیعی همچون طوفان، سیل و زلزله به دلیل وقوع ناگهانی و آسيب هاي جسمي، رواني و مالي به فرد و خانواده، برای همه ي افراد ترس، وحشت و استرس بالا را به دنبال دارد.

افراد طيف اتیسم به یکسانی و یکنواختی محیط زندگی خود عادت دارند و هرگونه تغییر كوچك در سبك زندگی باعث تشدید رفتارهای کلیشه ای و بي قراري هاي آنها می گردد.

همچنين افراد طيف اتيسم توانايي مديريت اضطراب ايجاد شده را ندارند.

وقوع زلزله به عنوان یک حادثه ناگوار، تخریب منازل، آسيب جسمي و روحي به اعضاي خانواده و به دنبال آن زندگی در چادرها و محیط های درمانی را در پي دارد و باعث تشدید استرس و اضطراب غير قابل كنترل براي افراد طيف اتيسم می گردد.

از این رو آشنایی امدادگران و مددكاران حاضر در منطقه زلزله زده به منظور امدادرساني و کمک هاي خاص به افراد طیف اتیسم به ويژه كودكان و نوجوانان ضروری به نظر می رسد!

ویژگی‌های مشترک بین افراد طيف اتیسم به شرح زیر است:

1- عدم برقراي تماس چشمی

2- خنده و گريه بی دلیل

3- واکنش نشان ندادن به شنیدن اسم خود

4- علاقه زیاد و نامتعارف به اشیاء خاص

5- توانایی بیشتر در انجام کارهایی که نیاز به درک اجتماعی ندارند

6- مشارکت نکردن در بازیهای گروهی و بازی نکردن با سایر کودکان

7- رفتارهای غیر معمول مثل پریدن و تکان دادن دست ها یا پرخاشگری و خود زنی در زماني كه مضطرب مي شوند

8- اجتناب از لمس شدن و بغل کردن

9- تمایل به یکسانی در عادات روزمره و عدم تمایل به تغییر

10- دشواری در استفاده و فهم زبان

 11- بیش و کم حسی به صدا، مزه، لمس، محرک بصری یا بویایی و بیان کلمات نامفهوم.

شیوع اتیسم

طبق آمار سال ۲۰۱۶ در امریکا از هر ۶۸ کودک یک نفر دارای اتیسم است اما در ایران از هر ۱۰۰ کودك یک نفر دارای این اختلال است. همچنین آمارهای جهانی افزایش آن را نشان می دهند. لازم به ذکر است که حدود ۴ برابر پسران بیشتر از دختران دارای اتیسم می باشند. وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی، قومی، نژادی، دینی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اتیسم ندارد.

نحوه برخورد صحیح با افراد طیف اتیسم در صورت مشاهده در مناطق زلزله زده:

1- برای برقراری ارتباط با فرد دارای اتیسم عجله نکنید.

2- با او به آرامی صحبت كرده و تماس فیزیکی را کاهش دهید.

3- با جملات کوتاه و ساده با او صحبت کنید و بين جملات مختلف فاصله بیاندازید.

4- برای دریافت پاسخ از کودک صبور باشید و انتظار برقراری تماس چشمی نداشته باشید.

5- ممکن است بعضی از کودکان دارای اتیسم هنگام قرارگیری در شرایط و موقعیت جدید، اضطرابشان افزایش یافته و رفتار پرخاشگرانه ای نسبت به خود و دیگران نشان دهند.

6- از گرفتن اشیا خاص يا وسايل بازي که همراه فرد دارای اتیسم است، خودداری کنید.

7- برای دادن آب و غذا به او عجله نکنید. بعضی از کودکان عادت غذایی خاصی دارند و هر نوع مواد غذایی را نمی خورند.

8- افراد دارای اتیسم دیداری محور هستند و با تصاویر بهتر دستورالعمل‌ها را فرا می گیرند.

9- محیطی آرام، همراه با نور ملایم، بدون سرو صدا و اندک محرک های محیطی برای  استراحت او در نظر بگیرید.

10- از متخصصان روان شناس و یا مسئولان سازمان بهزیستی حاضر در منطقه برای کمک به فرد دارای اتیسم و برقراری ارتباط با او کمک بگیرید.

.

توجه به این نکته بسیار ضروری استکه اختلال اتیسم به صورت “طیف” می باشد و همه علائم ذکر شده را نمی توان در همه افراد اتیسم مشاهده کرد. هر فرد دارای اتیسم، ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد و ممکن است بعضی از علایم را نداشته باشد.

در چه مواقعی نیروهای امدادی در مواجه با یک فرد دارای اتیسم لازم است تا از متخصصان کمک بخواهند؟

بسیاری از نیروهای امدادی حاضر در محل وقوع زلزله با انگیزه‌ی زیادی تلاش می کنند که به فرد دارای اتیسم در رفع مشکلات خود کمک کنند، اما در مواقعی لازم است تا از افراد متخصص خصوصا در شرایط ذیل کمک بگیرند:

1- پرخاشگری یا خودزنی که دائماً تکرار شود و تهدیدی برای افراد باشد.

2- رفتارهای خطر زا مانند فرار کردن از محیط

3- تغییرات مداوم در رفتار و خلقیات مانند کج خلقی یا اضطراب مداوم

4- پس رفت در مهارت‌های خودیاری (کنترل ادرار و مدفوع و . . .)

5- افراد بیشتر از این توانایی نگهداری فرد را در محل ندارد

✅به یاد داشته باشید که در زمان بحران،

6- همیشه از صدا و رفتار آرام استفاده کنید اما با استحکام و ثبات بیان کنید

7- به همه منابع احتمالی درد (مانند دندانها، ریفلاکس، روده، استخوان‌های شکسته، برش‌ها و زخم‌ها، عفونت‌ها، آبسه‌ها، پیچ‌خوردگی‌ها، کبودی‌ها و غیره) با دقت نگاه کنید.

محققان ایتالیایی در تحقیقی که در سال ۲۰۱۱ منتشر کرده اند دریافته اند که افراد دارای اتیسم که با زلزله ( ۶/۳ ریشتری که در سال ۲۰۰۹ در ایتالیا اتفاق افتاده بود.) مواجه شده اند درمقابل افراد دارای اتیسمي که در جریان زلزله نبودند، در رفتارهای انطباقی خود (ارتباط با دیگران، زندگی روزانه، اجتماعی شدن و مهارت های حرکتی و …) به مدت یک سال پسرفت های بیشتری را نشان داده اند و بیشتر درگیر اختلال استرس پس از حادثه بوده اند.

در این تحقیق که ۶۰ نفر شرکت داشته اند (۱۸ کودک و نوجوان دارای اتیسم که در معرض زلزله قرار داشته اند و ۴۲ کودک و نوجوان دارای اتیسم که در محیط زلزله نبوده اند) و ۲ بار (۶ ماه و ۱ سال) بعد از وقوع زلزله مورد بررسی قرار گرفته اند.

۱۸ نفری که در معرض زلزله بوده اند، بعد از شوک زلزله از محیط فرار کرده و محرومیت های روان شناختی شدیدی را تجربه کرده اند.

تحقیقات نشان می دهد که کودکان و نوجوانان بعد از وقوع زلزله اختلال استرس پس از حادثه  (PTSD) را تجربه می کنند که این اختلال در مورد افراد با نیازهای ویژه نیز صادق است (اختلال طیف اتیسم). تجربه PTSD تحت تاثیر درجه و میزان اتیسم و یا کم توانی هوشی فرد، موقعیت اجتماعی، مهارت های اجتماعی و ارتباطی، زمان و مدت تجربه حادثه و مدیریت آن بستگی دارد.

نتیجه این تحقیق نشان می دهد که افرادی که در معرض زلزله بوده اند بعد از ۶ ماه حدود ۳۰ درصد کاهش در رفتارهای انطباقی داشته اند و بعد از ۱ سال ۱۵ درصد کاهش.

و پیشنهاد می شود که اگر شناخت و مداخلات اولیه در حیظه سلامت روان کودکان و نوجوانان اتیسم صورت گیرد می تواند از وخیم شدن و اثرات منفی آن جلوگیری کند.

تحقیقات صورت گرفته بر روی افراد طیف اتیسم که در معرض زلزله ایتالیا بوده‌اند کاهشی ۳۰ درصدی را پس از ۶ ماه و ۱۵ درصدی را پس از یک سال در رفتارهای انطباقی فرد نشان میدهد.

از این رو به شدت تاکید میشود اگر شناخت و مداخلات اولیه در حیطه سلامت روان به موقع صورت گیرد می‌تواند از وخیم شدن و اثرات منفی آن جلوگیری کند و از طرفی نیز افراد طيف اتيسم توانايی مديريت اضطراب ايجاد شده را ندارند!

وقوع زلزله به عنوان یک حادثه ناگوار، مخرب، همراه با آسيب های جسمي و روحي به اعضاي خانواده و به دنبال آن زندگی موقت در شرایط متغیر و محیط‌های درمانی باعث تشدید استرس و اضطراب غير قابل كنترل براي افراد طيف اتيسم می گردد.

 به همین منظور لازم است تا امدادگران، خانواده‌ها و بطور کل تمامی افرادی که با فرد اتیسم دچار اضطراب ناشی از زلزله در ارتباط هستند همواره نکات کلیدی ذیل را مد نظر داشته باشند

اتیسم چیست و ویژگی های مشترک رفتاری فرد اتیسم کدام است؟

چگونه یک فرد اتیسم را درک و با او ارتباط برقرار کنیم؟

نحوه کمک و برخورد صحیح با افراد طیف اتیسم چگونه است؟

شرایط بحرانی به چه شرایطی اطلاق گردیده و در این مواقع راهکار چیست؟