بیماری های اورژانسی و کودکان طیف اتیسم

دکتر لعبت ادیب | دستیار تخصصی طب اورژانس

آپاندیسیت

آپاندیس، زائد های کوچک و باریک در روده بزرگ است که اگر به هر دلیلی دچار انسداد مجرا شود، ملتهب و متورم شده و در موارد شدید و مزمن پاره می شود. پارگی آپاندیس با ورود محتویات روده به حفره شکم همراه است که م یتواند به التهاب شدید داخل شکم ختم شود که درمان دراین حالت، جراحی وسیع بوده و با خطر مرگ و میر بالا همراه است. آپاندیسیت )التهاب آپاندیس(؛ شای عترین اورژانس جراحی بعد از حوادث در اطفال است. بیشترین محدوده سنی بروز آپاندیسیت، 9 تا 12 سال است و درکودکان زیر 5 سال شایع نیست،اماوقوعپارگی در آپاندیسیت در سنین پایی نتر بیشتر مشاهده می شود؛ به نحوی که طبق آمار، بین17 تا40درصد موارد آپاندیسیت در اطفال با پارگی به اتاق عمل م یرسند. علائم اصلی بیماری شامل: درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و تب خفیف  است. علائم به تدریج ظرف 4 تا 24 ساعت ایجاد می شود . درد شکم ابتدا مبهم و به طور عمده بالای شکم و اطراف ناف است ولی به تدریج درد، شدید و عمیق شده و در ربع تحتانی راست شکم متمرکز می شود. حالت تهوع، استفراغ و ب یاشتهایی از علائم شایعی است که به تدریج زیاد می شود. درد شکمی در آپاندیسیت کلاسیک، درد شدید و تیزی است که در ربع تحتانی راست شکم احساس و با حرکت، تشدید می شود. بنابراین کودک اغلب ترجیح می دهد بی حرکت دراز بکشد چرا که جست وخیز وحرکت، درد کودک را تشدید می کند، حتی در موارد شدیدتر، ایستادن مستقیم باعث تشدید درد شده و کودک هنگام ایستادن یا راه رفتن وضعیت خمیده به خود  می گیرد. تشخیص نهایی آپاندیسیت، بالینی است و هیچ آزمایش یا تکنیک تصویربرداری که تشخیص قطعی را مسجّل سازد، وجود ندارد.  هر چند که  آزمایشات و تکنیک های تصویربرداری مثل سونوگرافی و سی تی اسکن در مواردی که شک تشخیصی وجود دارد، کمک کننده اند. در صورت مشاهده علائم فوق، کودک باید در اسرع وقت از سوی پزشک اورژانس معاینه شود که در این حالت پزشک براساس یافته های معاینه به تشخیص نهایی می رسد.

درمان آپاندیسیت؛ جراحی و برداشتن آپاندیس ملتهب است، که در مجموع، جراحی کوچک و بسیار کم خطری است. اما اگر آپاندیس داخل شکم پاره شود، درمان مستلزم جراحی وسیع شکم و البته با عوارض وخطرات بسیار بیشتری همراه است.

پانکراتیت

لوزالمعده یا پانکراس عضوی است داخل شکم و تقریبا خلف معده و با وظایف متعدد و بسیار مهم.

پانکراتیت )التهاب لوزالمعده(در کودکان شایع نیست ولی به جهت احتمال مرگ و میر بالا (14%)  از بیماری های حساس ومورد توجه در اورژانس محسوب می شود. وقوع پانکراتیت در کودکان علل متعددی دارد که ضربه مستقیم به شکم از شایعترین علت ها ست. عفونتها از علل دیگر این امر هستند. شایعترین عفونتی که منجر به التهاب پانکراس می شود اوریون است که علاوه بر درگیرکردن غدد بزاقی )محل اصلی اثر ویروس اوریون(  بر پانکراس هم اثر می کند و باعث پانکراتیت می شود.

برخی داروها نیز می توانند موجب پانکراتیت شوند که توجه به لیست دارو های مصرفی بیمار در صورت وقوع علائم حائز اهمیت است. علت پانکراتیت هر چه باشد علائم، یکسان و شامل درد شدید شکمی است که در قسمت فوقانی شکم متمرکز می شود و به پشت، تیر می کشد. درد به تدریج تشدید شده و با تهوع و استفراغ همراه است. درد شکمی در پانکراتیت با غذا خوردن تشدید می شود.

پانکراتیت از اورژانسهای خطیر پزشکی است و درصورت شک کردن به آن، باید سریع کودک را در بیمارستان بستری و همراه با اقدامات تشخیصی و تکمیلی، درمان را آغاز نمود، چرا که تأخیردر درمان، خطرات و عوارض قابل توجهی به دنبال خواهد داشت.

درمان پانکراتیت، دارویی است و جز درموارد وقوع عوارض به جراحی نیاز نیست. اورژانسهای اطفال فقط به همین دو مورد محدود نمی شود و لیست طویلی از بیمار یهای ارگا نهای مختلف بدن را نیز در بر می گیرد، که درمان درست و به موقع آ نها، نجات بخش و هرگونه تأخیر در درمان آنها با نتایج ناگوار همراه است.

منبع: فصلنامه آوای اتیسم، شماره 2