ماساژ درمانی در اتیسم

ماساژ مجموعه ای از تکنیک ها و مانور های دستی است که با اثرگذاری بر سیستم عصبی و عضلانی، تاثیر بر سیستم عصبی مرکزی(CNS)، سیستم عصبی محیطی( PNS) ، دستگاه موسکولواسکلتال و سایکولوژی فرد دارد.

در دنیای امروز، ماساژ در دو حیطه مجزا استفاده می شود. یکی به عنوان تکنیک ها و مانور هایی که موجب آرامش می شوند و برای عموم کاربرد دارد و توسط تکنسین ها انجام می شود. و دیگری به عنوان “ماساژ درمانی” است که توسط درمانگر ها انجام شده و درواقع از ترکیب علوم آناتومی، فیزیولوژی، پاتولوژی و مسائل اجتماعی- روانی، با تکنیک های ماساژ به دست آمده است.

در حیطه کاردرمانی، با ظهور مکتب های حسی، ماساژ درمانی شکل و معنای جدیدی در درمان اختلالات روانپزشکی کودکان پیدا کرده است.

کارکرد اصلی ماساژ درمانی در سیستم عصبی است. در حیطه ماساژ درمانی، درمانگر با وارد کردن تحریکات حسی خاص در نقاط مشخص، سگمان های خاصی از سیستم عصبی مرکزی(CNS) و نورون حرکتی فوقانی (UMN) فعال ساخته و به دنبال آن پاسخ های مشخصی از مراکز عصبی دریافت می کند.

همانطور که در آیتم های تشخیص PPD و Autism، مطرح می شود، یکی از علائمی که در رفتار و شناخت کودک تاثیر به سزایی می گذارد، اختلالات حسی هستند. این اختلالات حسی شامل اختلال حس عمقی، حس لامسه، حس بینایی، شنوایی، وستیبولار، چشایی و بویایی می باشند. که اصولاً به صورت کم کاری حسی یا پرکاری حسی دیده می شوند.

کم کاری حسی، درواقع درک کمتر پایانه های عصبی، ازدرون دادهای حسی محیطی می باشد که به صورت رفتارهای تحریکی بیش از حد، نمود پیدا می کند. برای مثال کودکی که کم کاری حس لمسی یا کم کاری حسی عمقی دارد، به قول والدین در منزل بیشتر فعالیت هایی همچون بدو بدو، بپربپر، خودزنی، زدن دیگران، خود را به زمین کوبیدن و… را نشان می دهد.

پرکاری حسی، درک بیش از حد پایانه های عصبی از درون دادهای حسی محیطی هستند. وجود پرکاری حسی به صورت رفتارهای تدافعی و پرخاشگری خود را نشان می دهد. برای مثال کودکی که پرکاری حس عمقی و لمسی دارد، به گزارش والدین از بغل کردن، بوسیدن، لمس شدن، لباس عوض کردن به هم می ریزد. حتی گاهی آنقدر این مورد شدید است که کودک حتی لباس را به طور معمول نمی تواند تحمل کند. ماساژ درمانی با توجه به رفتارهای پایانه های عصبی و سیستم اعصاب مرکزی، با ایجاد تحریکات مشخص با آیتم های فشاری- زمانی مختص، در تعدیل و درمان کم کاری و پرکاری حسی دخالت می نماید.

طبق تجارب و تحقیقات انجام شده، ماساژ درمانی در حیطه تعدیل حس های لمس سطحی، عمقی، بویایی و چشایی، در کنار درمانهای کاردرمانی شناختی- حسی- حرکتی کودک، تاثیرات بسزایی در پیشرفت کودک اتیستیک دارد؛ چراکه انرژی و توجه بعد از انجام ماساژدرمانی معطوف به تمرینات و درمان های دیگر می شود.

همچنین با انجام ماساژ درمانی، تحمل کاری، تحمل روانی و ارتباط رفتاری- روانی کودک با والدین نیز اصلاح می گردد.

طبق تئوری “کور”، همه مولفه های نوری توسط یک فعالیت ناهنجار یا تحریک کننده در هر یک از مولفه های بدنی/ فیزیولوژیک فرد، ممکن است موجب تسهیل سگمان خاصی در سیستم عصبی مرکزی شوند. تسهیل در این زمینه، مربوط به سیناپسهایی می شود که به راحتی تحت تاثیر قرار می گیرند و باعث کاهش فاکتورهای مهاری می شوند. به زبان دیگر سیناپسها خیلی راحت تر با محرک حسی در جهت تأمین حداکثر خدمت برای ارگانیسم کلی فعال می شوند (Upledger1989 ).

تينا تعيشي
كارشناس كاردرماني

منبع: فصلنامه آوای اتیسم، شماره 3